کتاب صوتی مسیح هرگز به اینجا نرسید روایت شاعرانه‌ای است از دنیایی که پای هیچ‌کسی به آنجا باز نشده بود؛ حتی عیسی مسیح! کارلو لوی در سال 1935 به علت فعالیت‌های ضدفاشیستی‌اش به شهری کوچک و دوردست تبعید شد که جایی در نقشه‌ی ایتالیا نداشت. او در این شهر با محرومیت‌هایی روبه‌رو می‌شود که نظیرش را در هیچ جای دنیا ندیده بود. این رمان و خودزندگی‌نامه در فهرست هزار کتابی که باید قبل از مرگ بخوانید، قرار گرفته است. در این پست به نقد و بررسی کتاب صوتی مسیح هرگز به اینجا نرسید می پردازیم.
نقد و بررسی کتاب صوتی مسیح هرگز به اینجا نرسید
کارلو لوی (Carlo Levi)، نقاش، پزشک و نویسنده‌ی ایتالیایی در اواسط دهه‌ی 30 میلادی به دلیل فعالیت‌های ضدفاشیستی‌اش به جنوبی‌ترین منطقه‌ی ایتالیا یعنی لوکانیا (باسیلیکاتای امروزی) تبعید شد. درست در زمانی که ایتالیا برای حمله به اتیوپی آماده می‌شد، او را به شهری کوچک، دورافتاده و فقیر به نام گالیانو تبعید می‌کنند که مردمش در وصف آنجا می‌گویند: «ما مسیحی نیستیم. آدم نیستیم. آدم به حساب نیامدیم، بلکه حیوان، حیوان بارکش و حتی بدتر از حیواناتیم.» آن‌ها معتقدند که حتی مسیح هم اهمیتی نمی‌داد که به این منطقه سر بزند و مردمش را به دین خود درآورد؛ چه برسد به اینکه دولت به این شهر رسیدگی کند! عنوان تحت‌اللفظی کتاب مسیح هرگز به اینجا نرسید، «مسیح در ابولی متوقف شد» (Christ Stopped at Eboli) است. ابولی آخرین ایستگاه قطار از شمال به جنوب ایتالیاست. یعنی حتی پای عیسی هم به این مکان دورافتاده و محروم باز نشده بود.
کتاب مسیح هرگز به اینجا نرسید اولین کتاب کارلو لوی بود و روایتی روشنگر و قدرتمندانه از یک سال تبعید او از سال 1935 تا 1936 به گالیانو است. لوی در سال 1902 در شهر پیشرفته و صنعتی تورین متولد شد و به تحصیل پزشکی روی آورد. پس از چندی به‌عنوان یک نقاش بااستعداد شهرت یافت و برای پیگیری حرفه‌ی پزشکی و نقاشی به پاریس رفت. او در سال 1931 به جنبش ضدفاشیستی پیوست و در روزنامه‌ها مقالاتی صریح و تند نوشت. او در سال 1934 دستگیر و در ابتدا به گراسّانو و سپس به گالیانو تبعید شد. با اینکه کتاب مسیح هرگز به اینجا نرسید، رمان نامیده می‌شود، اما می‌توان آن را خودزندگی‌نامه‌ی کارلو لوی نیز دانست.
دهقانان فراموش‌شده و رهاشده در روستایی فقیر و دوردست در دهه‌ی 1930، تقریباً شبیه مردم تورین در صد سال پیش زندگی می‌کنند. آن‌ها در یک اتاق اقامت دارند که نقش همه چیز را برای آن‌ها بازی می‌کند: آشپزخانه، اتاق خواب، اتاق پذیرایی و حتی طویله. مردمانی بدون آب لوله‌کشی و بدون برق که تنها دارایی‌شان خوک، مرغ و بز است. مردمی که بر اثر ابتلا به مالاریا دسته دسته می‌مردند و هیچ‌کس، نه خدا و نه انسان‌ها، هیچ کاری برای آن‌ها نکردند. اگر کسی می‌خواست زنده بماند، باید از این شهر به دورترین نقطه‌ی ممکن می‌رفت. جایی مثل آمریکا. کارلو لوی مانند یک انسان‌شناس و جامعه‌شناس آیین‌ها و آداب و رسوم مردم را در کتابش توصیف می‌کند. او هرگز نگاهی غلوشده یا تحقیرآمیز به ساکنان شهر ندارد و همیشه لحن توصیفی و مهربانانه‌ی خود را در کتاب صوتی مسیح هرگز به اینجا نرسید، حفظ می‌کند.
زندگی و شرایط شهرهای مناطق جنوبی آن‌قدر تکان‌دهنده بود که پس از انتشار این کتاب در سال 1945، ایتالیایی‌ها برای اولین بار با واقعیت‌ها روبه‌رو شدند. وزیر دادگستری ایتالیا آن منطقه را یکی از نمادهای شرم ملی اعلام کرد و برای اولین بار به مشکلات جایی که حتی مسیح هم به آنجا پا نگذاشته بود، رسیدگی شد. کارلو لوی بعدها در سال 1963 به سناتوری رسید و به این شهر بارها سر زد. محبت او به مردم این شهر هرگز کم نشد و آخرین درخواستش این بود که در گالیانو دفن شود. او در 4 ژانویه 1975 درگذشت و در شهری به خاک سپرده شد که بیش از هر کسی به آن خدمت کرده بود.
کتاب صوتی مسیح هرگز به اینجا نرسید به همت آوانامه و با صدای مهدی صفری تهیه شده است. نسخه‌ی انتخابی برای خوانش این اثر به نشر هرمس و ترجمه‌ی محمدحسین رمضان کیایی تعلق دارد.
جوایز و افتخارات کتاب صوتی مسیح هرگز به اینجا نرسید
- قرار گرفتن در فهرست «هزار کتابی که باید قبل از مرگ بخوانید»
- ترجمه به بیست زبان
نکوداشت‌های کتاب صوتی مسیح هرگز به اینجا نرسید
- کتاب مسیح هرگز به اینجا نرسید یک دستاورد هنری با نثری برانگیزاننده است. (مجله‌ی کرکوس ریویوز)
- کارلو لوی در این کتاب در توصیف احساسات مبالغه یا غلو نمی‌کند؛ بلکه زندگی مردم را با محبت و به‌وضوح توصیف می‌کند. (آیریش تایمز)
- روایت به‌یادماندنی لوی از زندگی روستائیان فقیر ایتالیایی در دهه‌ی 1930. یک زندگی‌نامه، یک رمان، یک مطالعه‌ی جامعه‌شناختی و یک مقاله‌ی سیاسی. (نیویورک تایمز)
- کارلو لوی شاهد حضور زمانی دیگر در زمان خود بود، دنیایی دیگر در دنیای خود، جایی که اسطوره و واقعیت با هم روبه‌رو می‌شوند. (ایتالو کالوینو)
اقتباس‌های فرهنگی و سینمایی از کتاب صوتی مسیح هرگز به اینجا نرسید
فرانچسکو رزی در سال 1979 فیلمی براساس رمان مسیح هرگز به اینجا نرسید، ساخت که دو جایزه‌ی طلایی جشنواره‌ی فیلم مسکو و بفتای بهترین فیلم خارجی را از آن خود کرد. بازیگرانی چون جان ماریا ولونته، لئا ماساری و پائولو بوناچلی در این فیلم نقش‌آفرینی کرده‌اند. در کتاب «1001 فیلمی که باید قبل از مرگ ببینید»، نام فیلم «مسیح در ابولی توقف کرد» آمده است.
در بخشی از کتاب صوتی مسیح هرگز به اینجا نرسید می‌شنویم
در یک بعدازظهر ماه اوت، با یک ماشین قراضه‌ی کوچک مرا به گالیانو آوردند. بر دست‌هایم دستبند بود و دو مأمور دولتی تنومند با نوارهای سرخی بر شلوارهایشان و چهره‌هایی بی‌حالت همراهی‌ام می‌کردند. علی‌رغم خواستم به گالیانو آمدم. خودم را برای مشکلات آماده کرده بود؛ برای اینکه با یک فرمان ناگهانی مجبورم کرده بودند گراسّانو را ترک کنم. من در گراسّانو زندگی تبعیدی‌ام را می‌گذراندم و یاد گرفته بودم که لوکانیا را بشناسم و آن را دوست داشته باشم. گراسّانو مانند تمام مناطق آنجا سفید است و در نوک تپه‌ای بلند و متروک قرار دارد، درست مثل یک اورشلیم کوچک خیالی در انزوای یک بیایان. دوست داشتم به بلندترین نقطه‌ی دهکده بروم، به کلیسا که در باد کوفته می‌شد، به جایی که چشم می‌چرخاندی افقی بی‌کران دیده می‌شد، افقی که از هر زاویه یکسان به نظر می‌آمد.
