هر کدام از داستانها و رمانهای آخرالزمانی، آیندهی جهان را به نوعی متصور میشوند. دیمیتری گلوخوفسکی در کتاب صوتی مترو 2033، آینده را اینطور ترسیم میکند: جهانی ویرانشده به دست انسانها در جنگ هستهای؛ تا حدی که تنها نقاط امن برای بازماندگان نسل بشر، ایستگاههای زیرزمینی متروهای شهری هستند. در این رمان پرفروش و پرمخاطب، به جهان آینده سفر میکنیم؛ جهانی تاریک در زیر زمین که از ایالتهای مختلفی تشکیل شده و هر کدام از این ایالتها در یکی از ایستگاههای مترو برپا شدهاند. در این پست به نقد و بررسی کتاب مترو 2033 می پردازیم.
نقد و بررسی کتاب مترو 2033
شخصیت اصلی و قهرمان کتاب صوتی مترو 2033 (Metro 2033)، آرتیوم، پسر بیستوچهارسالهای است که چند سال پیش از وقوع جنگ هستهای و ویرانی دنیای کنونی متولد شده. دیمیتری گلوخوفسکی (Dmitry Glukhovsky) در این اثر محبوب خود، خلاصهای از زندگی گذشتهی آرتیوم را در اختیار ما میگذارد. زمانی که جهان درگیر جنگ هستهای میشود، کشور روسیه نیز بینصیب نمیماند. جنگ، تعداد غیر قابل تصوری از انسانها را به کام مرگ میکشاند و اقلیت نجاتیافته را مجبور به یافتن سرپناهی میکند تا از تشعشعات هستهای در امان بمانند. بازماندگان، شبکهی زیرزمینی مترو را برای زندگی انتخاب میکنند؛ بیخبر از سایر انسانهای جهان و بدون اینکه بدانند چه بلایی بر سر بقیهی شهرها و کشورها آمده است.
آرتیوم نیز که در آن زمان کودک بوده، همراه با مادرش در یکی از ایستگاههای مترو ساکن میشود. اما طی اتفاقی ناگوار، مادرش و بقیهی افراد ساکن در آن ایستگاه، مورد حملهی دستهای از موشهای گوشتخوار قرار میگیرند و جان خود را از دست میدهند. در این میان یک افسر نظامی به نام سوخوی آرتیوم را نجات میدهد، او را به ایستگاه محل سکونت خودش میبرد و از آن پس او را بهعنوان پسر خود بزرگ میکند. ماجرای کتاب صوتی مترو 2033، در سال 2033، یعنی بیست سال پس از جنگ هستهای و در بیستوچهارسالگی آرتیوم آغاز میشود. در این زمان، جهان انسانها به زیر زمین منتقل شده و هر ایستگاه بهعنوان یک ایالت شناخته میشود.
دیمیتری گلوخوفسکی داستان را از جایی آغاز میکند که ایستگاه محل سکونت آرتیوم و سوخوی مدتی است مورد حملهی نیروهای ناشناخته و پلید قرار میگیرد. مردی که شکارچی صدایش میزنند، نزد سوخوی میآید تا دربارهی این اوضاع خطرناک با هم تبادل نظر کنند. آرتیوم که این گفتوگوها را میشنود، پیش شکارچی اعتراف میکند که احتمالاً مقصر این وضعیت باشد. او که به همراه یکی از دوستان خود، ده سال پیش برای ماجراجویی، از طریق ایستگاه کناری، به سطح زمین نزدیک میشوند، بعد از بازگشت دیگر نمیتوانند دریچهی ورودی را بهخوبی چفت کنند. آرتیوم تصور میکنند که راه ورود این موجودات، از همان نقطه باز شده باشد. شخصیت شکارچی در کتاب صوتی مترو 2033، به آرتیوم میگوید که قصد دارد از راههای پرخطری دربارهی این نیروهای تهدیدگر شهرشان اطلاعات جمعآوری کند. او از پسر درخواست میکند که اگر نتوانست به سلامت از مأموریت خود بازگردد، به ایالت (یا ایستگاه) پولیس برود و مردی به نام ملینک را از این موقعیت خطرآفرین مطلع کند. آرتیوم نیز که بابت اشتباه خود، احساس مسئولیت میکند و همینطور از ماجراجویی بدش نمیآید، درخواست او را قبول میکند.
به همین ترتیب آرتیوم در ادامهی کتاب صوتی مترو 2033 راهی سفری خطرناک، پرماجرا و غیرقابل پیشبینی میشود و از ایستگاههای مختلفی گذر میکند که هر کدام به شیوهای متفاوت اداره میشوند. دیمیتری گلوخوفسکی ایستگاههای مختلف مترو را مانند نمادها و برشهایی از مقاطع تاریخی مختلف و حکومتهای متنوعی که جهان و خصوصاً روسیه به خود دیده، ترسیم کرده است. در ایستگاه رایش چهارم، حکومت به دست نئونازیهاست و در ایستگاه خط قرمز، نئواستالینیستها ایالت را اداره میکنند. آرتیوم در هر کدام از ایستگاهها و در مسیر رسیدن به هر یک از آنها با تهدیدها و خطرات مختلفی روبهرو میشود، همراهانش را از دست میدهد و جان خودش نیز به خطر میافتد. اما در نهایت موفق میشود وارد پولیس شود. حالا باید دید با رساندن پیغام و عمل کردن به تعهدش چه اتفاقی میافتد. کتاب صوتی مترو 2033، پس از انتشار با استقبال فراوانی از جانب مخاطبان روبهرو شده و بارها تجدید چاپ شد. دیمیتری گلوخوفسکی نیز این داستان پرطرفدار خود را ادامه داد و مدتی بعد، مترو 2034 و مترو 2035 را منتشر کرد.
کتاب صوتی مترو 2033 را نشر صوتی آوانامه با صدای مهدی صفری و براساس ترجمهی فربد آذسن منتشر کرده و نسخهی متنی کتاب را انتشارات کتابسرای تندیس به چاپ رسانده است.
جوایز و افتخارات کتاب صوتی مترو 2033
برندهی جایزهی Eurocon برای آثار علمی – تخیلی در سال 2007
ترجمهشده به سیوپنج زبان زندهی دنیا
کتاب پرفروش در سرتاسر دنیا
تا سال 2010، بالغ بر پانصدهزار نسخه از این کتاب، تنها در روسیه، به فروش رفته بود.
پیش از انتشار چاپی کتاب، بیش از دو میلیون نفر این داستان را در سایت گلوخوفسکی خوانده بودند.
اقتباسهای سینمایی و فرهنگی از کتاب صوتی مترو 2033
بازی ویدئویی Metro 2033 با اقتباس از کتاب صوتی مترو 2033، در سال 2010 توسط شرکت 4ای-گیمز و در کشور اوکراین ساخته شد. در سالهای 2013 و 2019 نیز دنبالههای این بازی با کیفیتی بیشتر و با نامهای مترو: آخرین نور (Metro: Last Light) و مترو اکسدس (Metro Exodus) ساخته شدند.
همچنین براساس این داستان، پروژهای سینمایی در حال ساخت است که به زودی به مراحل نهایی خود خواهد رسید.
کتاب صوتی مترو 2033 برای چه کسانی مناسب است؟
کتاب صوتی مترو 2033 برای علاقهمندان به داستانها و رمانهای علمی – تخیلی، آخرالزمانی، هیجانانگیز و البته سیاسی مناسب خواهد بود.
در بخشی از کتاب صوتی مترو 2033 میشنویم
نقد و بررسی کتاب مترو 2033
یه هفته بعد، یه گروه دیدهبان دیگه هم گم شد. قرار نبود اونها هم از نیمکیلومتری ایستگاه دور بشن و باز هم قضیه مثل قبل بود؛ بدون صدا و بدون اثر. مثل اینکه دود شدن رفتن هوا. برای همین توی ایستگاه همه نگران شدن. در عرض یه هفته، دو تا گروه ناپدید شده بودن. باید یه کاری میکردن. باید یه نقشهای میکشیدن. خلاصه یه خط قرنطینه، توی ناحیهی سیصدمتری تعیین کردن. طبق قوانین سنگربندی، یهسری کیسهی شن بردن به خط و مسلسل نصب کردن و نورافکن انداختن. یه دونده فرستادن به بگوایا. یه اتحاد با بگوایا و خیابون 1905 تشکیل دادن. اول قرار بود اکتبر فیلد هم توی اتحاد باشه، ولی یه اتفاقی افتاد. کسی دقیقاً نمیدونه چی؛ یه حادثه. اونجا غیر قابل زندگی شده بود و همه فرار کرده بودن. در هر صورت اونها یه دونده به بگوایا فرستادن تا بهشون اخطار بده مشکلی پیش اومده و ازشون درخواست کنه اگه اتفاقی افتاد، اونها بهشون کمک کنن.
