کتاب آبنبات نارگیلی داستانی طنز و نوستالژیک به قلمِ مهرداد صدقی است و در ادامه‌ی جلدهای پیشینِ مجموعه یعنی آبنبات هل‌دار، آبنبات پسته‌ای و آبنبات دارچینی نگاشته شده است. نویسنده در تمامی جلدها روایت زندگی پسرکی به نام محسن را در دهه‌های شصت و هفتاد به تصویر می‌کشد. روایتی که برای مخاطب ایرانی با همه‌ی تلخی‌ها و ناکامی‌های این دوران، حس آشنا و نوستالژیکی دارد. در این پست به نقد و بررسی کتاب آبنبات نارگیلی می پردازیم.
نقد و بررسی کتاب آبنبات نارگیلی
داستان‌های فارسی به‌سبب اشتراکات فرهنگی، تأثیر عمیقی بر جان و روح مخاطبان ایرانی می‌گذارند. این داستان‌ها از رویدادهایی سخن می‌گویند که توسط ما یا اجدادمان، با گوشت و پوست و استخوان تجربه شده‌اند. دهه‌ی شصت در طول این سال‌ها به‌عنوان دوره‌ای نوستالژیک شناخته می‌شود. حتی اگر سن‌وسال‌مان کمتر از آن باشد که در این دهه زندگی کرده باشیم، باز هم از نوستالژی‌های آن کم‌وبیش خبر داریم. مهرداد صدقی، طنزنویس موفق ایرانی، از این حس نوستالژی استفاده کرده تا پرفروش‌ترین داستان‌های خود را در قالب مجموعه‌ای ادامه‌دار بنویسد. او ابتدا سه‌گانه‌ای را تحت عناوینِ «آبنبات هل‌دار»، «آبنبات پسته‌ای» و «آبنبات دارچینی» منتشر کرد و حالا کتاب آبنبات نارگیلی، این سه‌گانه را به مجموعه‌ای دنباله‌دار تبدیل کرده است. نویسنده در همه‌ی این داستان‌ها ماجرای پسری به نام محسن را روایت می‌کند؛ پسری شکمو و سربه‌هوا که درگیری‌اش با چالش‌های زندگی، موقعیت‌های خنده‌داری را رقم می‌زند.
اولین جلد مجموعه، محسن را به‌عنوان فرزند پنجم خانواده‌ای بجنوردی در دوران کودکی نشان می‌دهد. او در طول کتاب‌های مجموعه، رفته‌رفته بزرگ می‌شود و دوران نوجوانی خود را پشت سر می‌گذارد. کتاب آبنبات هل‌دار حوادث تلخ و شیرین دهه‌ی شصت ایران را بازنمایی می‌کند. این کتاب‌ها با وجود محتوای طنز و خیالی‌شان، اشاره‌ای دقیق به حوادث تاریخی ایران و جهان دارند و از منظر تاریخ شفاهی قابل اتکا هستند. برای مثال حوادثی چون تخریب دیوار برلین، حمله‌ی صدام به کویت، انتخابات مجلس و تجزیه‌ی شوروی اتفاقاتی است که مهرداد صدقی در خلال داستان، به آن‌ها توجه نشان می‌دهد. گویش محلی شیرین بجنوردی یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد کتاب‌های این مجموعه است که در جلد اول بر آن صورت می‌گیرد و در جلدهای دیگر هم‌زمان با رشد و نمو شخصیت، جغرافیای بومی جای خود را به جغرافیای وسیع‌تری می‌دهد. بنابراین می‌توان گفت مهرداد صدقی بخشی از اقبال کتاب آبنبات هل‌دار را مدیون این گویش شیرین است که به طنز کتابش غنا بخشیده!
کتاب آبنبات پسته‌ای از دهه‌ی شصت وارد دهه‌ی هفتاد می‌شود و دوران جنگ تحمیلی را پشت‌سر می‌گذارد. همان‌طورکه در جلد پیشین مصیبت‌های مردم ایران در مواجهه با تأثیرات جنگ، هسته‌ی اصلی رمان را تشکیل می‌داد، در جلد دوم، بُعد دیگری از زندگی اجتماعی مردم به نمایش گذاشته می‌شود. کتاب آبنبات پسته‌ای با کنجکاوی محسن برای فهمیدن راز دوستش سعید آغاز می‌شود؛ کنجکاوی‌ای که در آخر او را سرخورده و پشیمان می‌کند. مهرداد صدقی در این جلد از مجموعه نیز مثل دیگر جلدها، در کنار داستان بانمک و طنازانه‌ای که روایت می‌کند، تاریخ‌شماری از حوادث روز را نیز ارائه می‌دهد. هرچند محسن با بالاتر رفتن سنش کمی عاقل‌تر به نظر می‌رسد، اما همچنان کودکِ درونِ فعالی دارد و ماجراهای خنده‌داری را رقم می‌زند.
کتاب آبنبات دارچینی پیش از کتاب آبنبات نارگیلی نوشته شده و زمینه را برای حوادثِ نیمه‌ی دوم دهه‌ی هفتاد مهیا می‌کند. در این کتاب دغدغه‌های محسن همراه با عدد سنش بزرگ‌تر می‌شود، اما او همچنان موجودی طناز و حاضرجواب است؛ ویژگی‌ای که مخاطبانِ مهرداد صدقی را در طول کتاب‌های این مجموعه به دنبال خود کشانده است. نویسنده کنار گذاشته شدن تدریجی سنت‌ها و آداب و رسوم را نشان می‌دهد و تصویری دقیق از جامعه‌ی دهه‌ی هفتاد ایران را ترسیم می‌کند.
سرانجام داستان به نیمه‌ی دومِ دهه‌ی هفتاد می‌رسد؛ زمانی که محسن بیست سال دارد و دانشجوی دانشگاه گرگان شده است. او در نامه‌ای خطاب به دوستش امین، از شرح حال خود و خانواده‌اش می‌گوید و جویای حال تک‌تک اعضای خانواده‌ی امین می‌شود. محسن در پایان اقرار می‌کند که تمام این پرگویی‌ها به این خاطر بوده که بتواند سر صحبت را راجع‌به دریا، خواهر امین، باز کند. مهرداد صدقی آماده است تا در کتاب آبنبات نارگیلی فصل جدیدی از زندگی محسن را بگشاید و هم‌گام با او تغییرات اجتماعی و سیاسی ایران را از سر بگذراند.
مهرداد صدقی در همه‌ی جلدهای این مجموعه، محسن را به‌عنوان یک دهه‌ی شصتی ذره‌ذره به مخاطب می‌شناساند و تغییرات زندگی او را که به تغییرات زندگی اجتماعی همه‌ی مردم ایران پیوند خورده، پیش چشم مخاطب قرار می‌دهد. این داستان‌ها برای تمام ایرانی‌ها با هر سن و جنسیتی، لحظاتی مملو از لذت و خنده فراهم می‌آورد و اطلاعات سیاسی – اجتماعی مفیدی در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد. محسن مثل بسیاری از شخصیت‌های محوری و مانند بسیاری از ما، جوانکی پرجوش‌وخروش است که برای رهایی از یک چاله، خود را در چاله‌ی دیگری می‌اندازد. تماشای این سقوط و صعودها برای خواننده‌ای که خود را پیش‌تر در این موقعیت‌ها دیده یا حداقل گوشش به شنیدنِ این داستان‌ها عادت دارد، لذت‌بخش خواهد بود.
برای خواندنِ ادامه‌ی ماجراهای طنزآمیزِ محسن، کتاب آبنبات نارگیلی را که از سوی انتشارات سوره مهر روانه‌ی بازار شده است، بخوانید.
در بخشی از کتاب آبنبات نارگیلی می‌خوانیم
استاد تصور کرد جیغ‌ودادها بابت هیجان دادن به کار اوست و شمشیر را بالا برد. خود ابی هم چیزی گفت که با لب‌خوانی معلوم بود دارد به زبان رزمی‌کارها التماس می‌کند: «استاد نزن!» استاد لبخندی زد و حس کرد در ایجاد هیجانِ کاذب موفق بوده است. قیافه‌ی ابی دیدنی بود و مشخص بود او هم نگران است که اگر شمشیر پایین بیاید، باید از این به بعد در سمت چپ سالن بنشیند. لرزش دست‌هایش هم بیشتر از قبل شده بود. استاد می‌خواست ضربه را بزند که در میان هیاهوی جمعیت، یک‌دفعه، ابی خودش را به سمت دیگری انداخت و بلند شد. استاد، که حس کرده بود اتفاقی غیرطبیعی رخ داده، شمشیرش را آهسته پایین آورد. اما متوجه شد نه‌تنها از سیب خبری نیست، بلکه از صاحبِ سیب هم خبری نیست. استاد چشم‌بندش را برداشت. ابی، که ترسیده بود و داشت زیر لب با خودش ذکر می‌گفت، به سمت استاد رفت. رنگش پریده بود و معلوم بود دیگر طاقت آن صحنه را ندارد و نمی‌خواهد قربانی شود. اما استاد از او خواست دوباره پل برود. شاگردها و استاد داشتند وانمود کردند که این اتفاق‌ها جزء برنامه است و دارند نمایش اجرا می‌کنند. اما هر کاری می‌کردند ابی پل نمی‌رفت. یکی از شاگردها، برای خودشیرینی، بلافاصله جلوی استاد پل رفت. اما استاد قبول نکرد و انگار در دید او سیبِ ابی چیز دیگری بود! یکی از شاگردها با ابی دست داد و وقتی ابی دستش را گرفت شاگرد دست او را تاب داد تا ابی مجبور شود زورکی پل برود. ابی کمی پیچ‌وتاب خورد. اما استاد به شاگرد اخم کرد که یعنی ابی باید با رضایت خودش این کار را انجام دهد. آخرِ دموکراسی بود چون وقتی ابی پل نرفت، استاد اخم کرد که باید برود. ما داشتیم کیف می‌کردیم و افسوس می‌خوردیم که کاش خانواده و همه‌ی آن‌هایی که دوستشان داریم آنجا بودند تا برای سال‌ها خنده را در وجودشان ذخیره کنند.
واییی این کتاب عالیهههه پیشنهاد میکنم اول ابنبات هل دار/ دارچینی بعد نارگیلی بخونین
البته صوتی هر سه تا کتاب با خوانش میر طاهر مظلومی فوق العاده هستن