سه گام اصلی برای تشخیص سازگاری مادربرد با CPU
برای اینکه کامپیوترتان بدون دردسر کار کند، سازگاری مادربرد با CPU حرف اول را می‌زند. برای تشخیص این سازگاری بین مادربرد و سی‌پی‌یو؛ کافی‌ست سه گام زیر را دنبال کنید:
بررسی نوع و استاندارد سوکت CPU
انتخاب سوکت مناسب رابطه مستقیمی با نسل پردازنده شما دارد. مادربردها و پردازنده‌ها از طریق پین‌ها و کنتاکت‌ها به هم متصل می‌شوند. سوکت همان قسمتی روی مادربرد است که پردازنده را به آن متصل می‌کنید، بنابراین سازگاری این دو قطعه هم ضروری است.
با پیشرفت نسل‌های پردازنده و نیازی که به توان و انتقال داده وجود دارد، طراحی سوکت‌ها هم تغییر کرده است. شرکت‌های سازنده سوکت‌ها را به‌گونه‌ای طراحی می‌کنند تا از چند نسل پردازنده پشتیبانی شود. با این کار مسیر آسانی برای ارتقاء فراهم می‌شود.
مثلاً سوکت AM4 شرکت AMD با پردازنده‌های سری Ryzen 3000، 4000 و 5000 این شرکت سازگار است. یا سوکت LGA 1700 اینتل با پردازنده‌های نسل ۱۲، ۱۳ و ۱۴ Intel Core سازگار است.
در حال حاضر، دو نوع اصلی سوکت در بازار کامپیوتر وجود دارد: Land Grid Array (LGA) و Pin Grid Array (PGA). تفاوت اصلی بین LGA و PGA در این است که پین‌ها روی سوکت قرار دارند یا روی پردازنده. در LGA، پین‌ها روی سوکت هستند؛ ولی در PGA، پین‌ها روی پردازنده قرار دارند.
پس برای تشخیص سازگاری مادربرد با سی‌پی‌یو باید مادربرد و پردازنده شما از یک قالب استفاده کنند، چون نمی‌توانید یک پردازنده PGA را روی سوکت مادربرد LGA نصب کنید. خوشبختانه، صفحات محصول هم مادربردها و هم پردازنده‌ها، نوع سوکت و نسل‌های سازگار را به طور کامل توضیح می‌دهند.
بررسی چیپست مادربرد
چیپست مادربرد یکی از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده سازگاری مادربرد با سی‌پی‌یو است. چیپست‌ها کنترل‌کننده‌های مرکزی مادربرد هستند که ارتباط بین CPU، حافظه، کارت گرافیک و سایر قطعات را مدیریت می‌کنند. هر نسل از پردازنده‌ها معمولاً با چیپست‌های خاصی سازگار است که ویژگی‌ها و امکانات مورد نیاز آن نسل را پشتیبانی می‌کنند.
چیپست‌ها معمولاً برای نسل خاصی از پردازنده‌ها طراحی می‌شوند. مثلاً چیپست‌های نسل جدیدتر از امکانات و ویژگی‌های پردازنده‌های نسل جدید پشتیبانی می‌کنند و ممکن است با نسل‌های قدیمی‌تر سازگار نباشند یا عملکرد بهینه نداشته باشند.
این قطعات امکاناتی مانند پشتیبانی از تعداد پورت‌های USB، نوع و سرعت حافظه RAM، تعداد خطوط PCIe و قابلیت‌های اورکلاکینگ را تعیین می‌کنند؛ بنابراین، انتخاب چیپست مناسب برای بهره‌برداری کامل از توان پردازنده اهمیت دارد.
چیپست‌ها برای نیازهای کاری متفاوتی در سری‌های مختلفی تولید و عرضه می‌شوند. یک قانون کلی را همیشه در نظر بگیرید هرچه عددی که بعد از حرف اول مدل چیپست می‌آید بالاتر باشد، چیپست جدیدتر است. به‌عنوان‌مثال، چیپست Z980 جدیدتر از چیپست Z790 است.
خوب بر اساس آنچه در بالا گفتیم برای انتخاب چیپست مناسب برای مادربرد و پردازنده، باید نکات زیر را مدنظر قرار دهید:
- برند پردازنده‌تان را باید بدانید، Intel یا AMD.
- مطمئن شوید که سوکت مادربرد با سوکت پردازنده شما کاملاً سازگار است.
- حتماً نسل و نسخه پردازنده خود را بدانید تا بتوانید بر اساس مدل آن چیپست سازگار با آن را پیدا کنید.
- به قابلیت‌هایی که چیپست ارائه می‌دهد باخبر باشید مثل اورکلاکینگ، تعداد پورت و اسلات. چیپستی که برای مادربرد انتخاب می‌کنید، می‌تواند گزینه‌های شما را در خرید سی‌پی‌یو مناسب گیمینگ محدود یا گسترده کند.
برای راهنمایی و اطلاعات بیشتر درباره انتخاب برند و مدل پردازنده می‌توانید به berozkala.com مراجعه کنید.
بررسی نسخه BIOS
برای اطمینان از سازگاری مادربرد با CPU جدید، باید نسخه BIOS مادربرد را بررسی کنید که این نسخه از پردازنده پشتیبانی می‌کند یا نه. بیشتر شرکت‌های تولیدکننده مادربرد فهرستی از پردازنده‌های پشتیبانی شده را به همراه نسخه BIOS مورد نیاز در وب‌سایت خود ارائه می‌دهند.
اگر مادربرد شما قدیمی است یا زودتر از نسل جدید پردازنده‌ها تولید شده، به‌احتمال زیاد نیاز به آپدیت BIOS دارید.
حتی اگر سوکت و چیپست مادربرد با پردازنده سازگار باشند، برای پشتیبانی کامل نیاز به به‌روزرسانی BIOS خواهید داشت.
مثلاً مادربردهای ASUS TUF GAMING X570-PLUS ای که قبل از نوامبر 2020 تولید شده‌اند برای پشتیبانی از Ryzen 7 5800X نیاز به آپدیت BIOS دارند.
بعضی از مادربردها دارای قابلیت BIOS Flashback یا Q-Flash Plus هستند. این قابلیت امکان آپدیت BIOS بدون نیاز به نصب CPU را برای مادربرد فراهم می‌کنند.
اگر مادربرد شما این قابلیت را ندارد، برای آپدیت BIOS باید یک CPU سازگار قدیمی‌تر داشته باشید یا از خدمات کامپیوتری CPU شرکت‌ها استفاده کنید.
نحوه پیداکردن مدل مادربرد
برای پیداکردن مدل مادربرد برای بررسی سازگاری مادربرد با CPU می‌توانید از روش‌های زیر بهره ببرید:
- استفاده از ابزار System Information ویندوز
کافی‌ست کلید ویندوز را فشار دهید و عبارت System Information را جستجو و باز کنید. در بخش System Summary به دنبال عبارت BaseBoard Manufacturer (سازنده مادربرد) و BaseBoard Product (مدل مادربرد) بگردید.
- استفاده از Command Prompt یا PowerShell
دستور زیر را در Command Prompt یا PowerShell وارد کرده و Enter را بزنید:
wmic baseboard get product,Manufacturer,version,serialnumber
این دستور سازنده، مدل، نسخه و شماره‌سریال مادربرد را نمایش می‌دهد.
- استفاده از نرم‌افزارهای جانبی
می‌توانید با نصب برخی از نرم‌افزارها مانند CPU-Z و Speccy اطلاعات کاملی درباره مادربرد و دیگر قطعات سخت‌افزاری برای سازگاری مادربرد با سی‌پی‌یو سیستم خود به دست بیاورید.
- استفاده از نرم‌افزارهای جانبی
می‌توانید با نصب برخی از نرم‌افزارها مانند CPU-Z و Speccy اطلاعات کاملی درباره مادربرد و دیگر قطعات سخت‌افزاری سیستم خود به دست بیاورید.
- بررسی فیزیکی مادربرد
برای این کار باید کامپیوتر را خاموش کرده و روی مادربرد به دنبال برچسب یا چاپی باشید که مدل مادربرد روی آن نوشته شده است. معمولاً این برچسب در مرکز یا گوشه‌های مادربرد قرار دارد.
چگونه CPUهای پشتیبانی شده توسط مادربرد را پیدا کنیم؟
برای یافتن CPUهای سازگار با مادربرد موردنظرتان، اول به وب‌سایت رسمی سازنده مادربرد مثلاً ASUS یا Gigabyte بروید. سپس در قسمت محصولات یا کادر جستجو مدل مادربردتان را وارد کنید.
در صفحه محصول مادربرد خود، به بخش Support یا پشتیبانی بروید و سپس گزینه CPU Support را انتخاب کنید. در این قسمت می‌توانید فهرستی از پردازنده‌هایی که مادر برد پشتیبانی می‌کند به همراه با نسخه BIOS مورد نیاز را مشاهده کنید.
روش دیگر استفاده از سایت‌های تخصصی سازنده یا ابزارهای آنلاین بررسی سازگاری قطعات مانند PCPartPicker است. این سایت‌ها می‌توانند قطعات کامپیوتر شما را تشخیص داده و نوع مادر برد و سی‌پی‌یو های سازگار با آن را برای شما نشان دهند.
آیا می‌توان CPU را بدون تعویض مادربرد ارتقاء داد؟
بله، می‌توان CPU را بدون تعویض مادربرد ارتقاء داد، اما این امر منوط به سازگاری CPU جدید با مادربرد فعلی است.
ارتقاء CPU بدون تعویض مادربرد کاملاً ممکن است، به شرطی که CPU جدید با مادربرد فعلی سازگار باشد و BIOS مادربرد به‌روزرسانی شده باشد. در غیر این صورت، ممکن است نیاز به تعویض مادربرد یا انجام تنظیمات پیچیده‌تر باشد.
آیا می‌توان از پردازنده اینتل روی مادربرد AMD استفاده کنم؟
شما نمی‌توانید از پردازنده اینتل با مادربرد AMD استفاده کنید. برای اینکه قطعات کامپیوترتان به‌درستی کار کنند و آسیبی نبینند، باید مطمئن شوید که مادربرد شما برای همان برندی از پردازنده که استفاده می‌کنید، بهینه‌سازی شده است؛ بنابراین، پردازنده‌های AMD فقط با مادربردهای AMD و پردازنده‌های Intel تنها با مادربردهای Intel سازگار هستند.
جمع‌بندی
در دنیای تکنولوژی، آگاهی همان قدرت است. بررسی دقیق سازگاری مادربرد و سی‌پی‌یو همچون نسل پردازنده، نوع چیپست و… می‌تواند از بسیاری از مشکلات عملکردی و هزینه‌های ناخواسته جلوگیری کند. اگر هنوز در انتخاب مادربرد مناسب برای CPU موردنظرتان تردید دارید، پیشنهاد می‌کنیم از ابزارهای آنلاین بررسی سازگاری یا مشاوره تخصصی بهره بگیرید.
