کتاب ولگردی در ملکوت نوشته سید عبدالحمید ضیایی، اثری طنز است که در آن فلسفه و عرفان شرق و غرب رودرروی هم قرار می‌گیرند. در این اثر طنزآلود، بسیاری از شخصیت‌های مهم فلسفه و عرفان، از فروید گرفته تا شمس، از خیام گرفته تا ولتر، از سقراط گرفته تا صائب تبریزی، از زبان خودشان سخن می‌گویند و یکدیگر را به چالش می‌کشند. در این مطلب به نقد و بررسی کتاب ولگردی در ملکوت می پردازیم.
نقد و بررسی کتاب ولگردی در ملکوت
سید عبدالحمید ضیایی در کتاب ولگردی در ملکوت، فلسفه و طنز را در هم می‌آمیزد و شما را به سفری در طول دوره‌ها و مکان‌های مختلف تاریخی می‌برد. این نویسنده و محقق، از این راه مخاطب را با افکار و زندگی بسیاری از شخصیت‌های مشهور فلسفه‌ی غرب و عرفان شرق آشنا می‌کند و با پرسش‌های مهم فلسفی بازی می‌کند. او به بیمارستانی در وایمار می‌رود تا عقاید نیچه را بررسی کند؛ به کلکته می‌رود تا به زندگی و باور‌های مادر ترزا بپردازد؛ به آتن می‌رود تا مباحثات افلاطون و شاگردانش را نشان دهد؛ و در تمامی این مکان‌ها با زبانی طنز، درک و شناختش از آرا و عقاید این بزرگان را نشان می‌دهد.
در فصل اول کتاب ولگردی در ملکوت، فروید و شمس تبریزی رودرروی هم قرار می‌گیرند و گفت‌و‌گویی در باب مولانا و اختلال شیدایی بین آن‌ها شکل می‌گیرد. فروید نشانه‌های این اختلال را در مولانا تشخیص می‌دهد و شمس هم به این فکر می‌کند که نکند عشق و علاقه‌ی مولانا به او از سر این اختلال و نه از سر عشقی واقعی و خالصانه باشد.
در یکی از فصل‌های دیگر کتاب ولگردی در ملکوت، ما به بغداد در سال 306 هجری می‌رویم و با صحنه‌ای از مجلس اعدام حسین منصور حلاج مواجه می‌شویم. حلاج به علت سنگ‌هایی که مردم به سمتش پرتاب کرده‌اند، خون زیادی از بدنش رفته و رنگش زرد شده است و در همان حال نزار، صحبت‌هایش با خیام و شبلی و عطار در مورد مسائل و مفاهیم عرفانی را به یاد می‌آورد. در این بخش جزییاتی از حکم اعدام حلاج و آرا و عقایدش به زبانی ساده و طنز بیان می‌شود.
گویندگی کتاب ولگردی در ملکوت را بازیگر و کارگردان مشهور تئاتر، شاهین علایی نژاد برعهده داشته است و این بازیگر به خوبی توانسته به شخصیت‌های کتاب گویش‌ها و لحن‌هایی مناسب بدهد. برای مثال، در یکی از فصل‌های کتاب به نام «هیچ‌وقت، پشت هیچستان»، شخصیت‌ها با گویش آبادانی با هم مکالمه‌ای فلسفی در باب واقعیت و حقیقت برقرار می‌کنند و شاهین علایی نژاد به خوبی این گویش زیبا را به کار می‌گیرد. ازطرف دیگر، آهنگسازی و تنظیم آهنگ‌های این کتاب را مهدی زارع برعهده داشته است و این آهنگ‌ها که متناسب با زمان و مکانِ هر فصل و هر بخش از داستان ساخته شده‌اند، تأثیر بسیار زیادی در همراه کردن شنونده با کتاب دارند.
کتاب ولگردی در ملکوت برای چه کسانی مناسب است؟
اگر به کتاب‌های طنز و همینطور به مباحث فلسفی و عرفانی علاقه‌مندید، شنیدن این کتاب به شما پیشنهاد می‌شود.
با سید عبدالحمید ضیایی بیشتر آشنا شویم
سید عبدالحمید ضیایی (متولد 1354) شاعر، مدرس و پژوهشگر در حوزه‌ی فلسفه و عرفان است. او که در رشته‌های حقوق قضایی و ادبیات فارسی در دانشگاه علامه طباطبایی و دانشگاه تهران تحصیل کرده بود، پس از آشنایی با تئوری‌های ادبی، به سمت فلسفه و نظریات فلسفی سوق پیدا کرد و به همین علت برای ادامه‌ی تحصیل در مقطع دکتری در دانشگاه سوربن فرانسه ثبت‌نام کرد. سید عبدالحمید ضیایی پس از به پایان رساندن مقطع دکتری در رشته‌ی عرفان تطبیقی در آکادمی علوم مسکو به تحصیل پرداخت و مدرک پست دکتری خود را از این دانشگاه دریافت نمود. این نویسنده همچنین سردبیر فصلنامه‌ی تخصصی مطالعات هند و ایران نیز بود و مدتی به عنوان مدیر خانه فرهنگ ایران در دهلی نو مشغول به کار بود. از دیگر آثار این نویسنده می‌توان به کتاب‌های «من آن توام»، «آن یای لعنتی» و «بودیسم و صوفیسم» اشاره کرد.
در بخشی از کتاب ولگردی در ملکوت می‌شنویم
نیچه با اندوه می‌گوید:
– دارم دماغه‌ی کشتی مرگ را در افق زندگی خود می‌بینم. این تیمارستان، این سیفلیس، فرسوده‌ام کرده است. ای کاش می‌شد ردای رسولان بپوشم، یونس شوم تا در دهان ماهی با قبضه‌ی الهی رستگار شوم. دلتنگ زیستنی شورانگیز در مرز‌های مکاشفه‌ام.
در اثنای حدیث نفس، موبایل نیچه زنگ می‌خورد. ظاهراً از ناحیه‌ی یکی از روزنامه‌های بنیادگراست. مرد پشت خط به نیچه می‌گوید:
– خبرش رسیده که جزو توابین شده‌ای. باید در مرحله‌ی اول، استشهادی به تأیید مؤمنان و امام جمعه‌ی محل بیاوری. ضمناً درباره‌ی نفی هولوکاست هم مقاله‌ای علمی-پژوهشی در چهار هزار کلمه اختصاصاً برای روزنامه‌ی ما بنویسی. بعد درباره‌ی صحت‌و‌سقم ایمان شما تصمیم اصولی اتخاذ می‌کنیم. در ثانی شما باید…
نیچه با خشم گوشی را سر جایش می‌نهد.
