لکه‌های پوستی ناشی از افزایش سن یکی از مشکلات رایج پوستی است که بسیاری از افراد از آن شکایت دارند. خوشبختانه در دوره و زمانه‌ای هستیم که روش‌های مختلفی برای پیشگیری از این مشکل یا برای جلوگیری از بدتر شدن آن وجود دارد. در این پست به بررسی راه کارهای درمان لکه‌های پوستی ناشی از افزایش سن می پردازیم.
درمان لکه‌های پوستی ناشی از افزایش سن
حتما برای شما هم پیش آمده که در آینه به صورت خود نگاه کرده‌اید یا دستهای خود را دیده‌اید و متوجه شده‌اید که لک‌هایی روی آن ایجاد شده که تا چند وقت پیش اصلا وجود نداشت. همه‌ی ما تغییر رنگ پوست و ایجاد لک روی پوست را در زندگی به دلایل مختلف ممکن است تجربه کنید و افزایش سن هم یکی از همین دلایل اصلی است.
اگر حس می‌کنید پوست شما با افزایش سن لک می‌شود، راه‌حل‌های متعددی برای پیشگیری از آن پیش روی شما است. بیشتر این راه‌حل‌ها جنبه‌ی پیشگیرانه دارند تا از بدتر شدن اوضاع جلوگیری کنند.
لکه‌های پوستی ناشی از افزایش سن با عنوان لکه‌های خورشیدی یا عدسی‌های خورشیدی نیز شناخته می‌شود. لکه‌های پیری، لکه‌های خوش‌خیم رنگدانه‌ای هستند که معمولاً در اثر تابش اشعه‌ی فرابنفش خورشید ایجاد می‌شوند. اشعه‌ی فرابنفش باعث می‌شود سلول‌های پوستی تولید کننده‌ی رنگدانه، تولید ملانین را افزایش دهند و در نتیجه آن لکه‌های قهوه‌ای مزاحم ایجاد شود.
اگر سابقه‌ی خانوادگی لکه‌های پوستی ناشی از افزایش سن دارید، زمانی که در معرض آفتاب (یا تخت‌های برنزه) هستید، بیشتر مستعد ابتلا به آن‌ها می‌شوید. این لکه‌ها معمولاً به صورت لکه‌های قهوه‌ای مسطح در نواحی پوستی که بیشتر در معرض نور خورشید است یعنی صورت، گردن، سینه، دست‌ها، بازوها و پشت ظاهر می‌شوند؛ اما می‌توانند به صورت کراتوز سبورئیک نیز ظاهر شوند، که زگیل‌مانند است.
علت اصلی ایجاد این لکه‌ها تابش نور آفتاب است، اما چرا به آن لکه‌های پوستی ناشی از افزایش سن می‌گویند؟
از سن ۴۰ سالگی، پوست در اثر قرار گرفتن در معرض نور خورشید کمتر قادر به بازسازی است و لکه‌های پوستی ناشی از افزایش سن در این گروه سنی بسیار شایع است، به ویژه در افرادی که زمان بیشتری را زیر نور خورشید می‌گذرانند.
پیشگیری مهم‌ترین قدم برای لکه‌های پوستی ناشی از افزایش سن
متخصصان پوست توصیه می‌کنند که برای پیشگیری از این مشکل، محافظت از پوست در برابر آفتاب را تقویت کنید. با وجود اینکه لکه‌های ناشی از افزایش سن معمولاً مشکل بزرگی نیستند، جلوگیری از آسیب‌های ناشی از نور خورشید نه‌تنها برای اهداف زیبایی، بلکه برای محافظت در برابر سرطان پوست بسیار مهم است. عادات ایمنی مرتبط با حفظ پوست در برابر آفتاب، مانند استفاده‌ی مکرر ضدآفتاب با طیف وسیع، دور ماندن از نور خورشید در ساعاتی که بیشترین شدت را دارد (از ۱۲ ظهر تا ۵ بعدازظهر) و پوشاندن بدن خود با لباس و کلاه، تا حد ممکن، از مهم‌ترین عادت‌هایی است که هرگز نباید فراموش کنید.
دلایل ایجاد لکه‌های پوستی ناشی از افزایش سن
لکه‌های پیری در اثر فعالیت بیش از حد سلول‌های رنگدانه ایجاد می‌شوند. اشعه‌ی ماوراء بنفش (UV) تولید ملانین را تسریع می‌کند. ملانین رنگدانه‌ای طبیعی است که به پوست رنگ می‌دهد. روی پوستی که سال‌ها در معرض نور خورشید قرار گرفته است، لکه‌های پیری زمانی ظاهر می‌شوند که ملانین جمع‌شده یا در غلظت‌های بالا تولید می‌شود.
استفاده از لامپ‌ها و تخت‌های برنزه کننده تجاری نیز می‌تواند باعث ایجاد لکه‌های پیری شود.
ریسک فاکتورها یا عوامل خطر
اگر در شرایط زیر قرار دارید، احتمال ایجاد این لکه‌ها روی پوست شما بیشتر است:
- پوست روشنی داشته باشید.
- سابقه قرار گرفتن مکرر یا شدید در معرض آفتاب یا آفتاب‌سوختگی داشته باشید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
لکه‌های پوستی ناشی از افزایش سن نیازی به مراقبت پزشکی ندارند. از پزشک خود بخواهید لکه‌هایی را که سیاه هستند یا ظاهرشان تغییر کرده است را بررسی کند. این تغییرات می‌تواند نشانه‌ای از ملانوم، یا شکل جدی سرطان پوست باشد.
بهتر است هر گونه تغییر پوستی جدید توسط پزشک ارزیابی شود، به خصوص اگر لکه‌ای ویژگی‌های زیر را دارد:
- سیاه است.
- در حال افزایش اندازه است.
- دارای حاشیه‌ی نامنظم است.
- دارای ترکیبی غیرعادی از رنگ‌ها است.
- خونریزی دارد.
راهکار موثر برای لکه‌های پوستی ناشی از افزایش سن
اگر کم کم نشانه‌هایی از این لکه‌های پوستی را روی صورت و دستهای خود مشاهده می‌کنید، یا اینکه هنوز نشانه‌های آن را ندیده‌اید ولی دوست دارید جلوی ضرر را زودتر بگیرید، این روش‌ها و راهکارهای موثر را فراموش نکنید. بعضی از آن‌ها روش‌های بدون تجویز و روزانه است و بعضی دیگر باید زیر نظر پزشک متخصص انجام شود.
۱. استفاده از ضدآفتاب برای پیشگیری از لکه‌های پوستی ناشی از افزایش سن
بهترین گزینه‌ی در دسترس که بدون تجویز پزشک می‌توانید از آن استفاده کنید و برای مشکل فعلی شما و پیشگیری از این مشکل در اینده به شدت توصیه می‌شود، استفاده از ضدآفتاب است. این محصول نه‌تنها مانع از این می‌شود که لکه‌های موجود روی پوست تیره‌تر شوند، بلکه از ایجاد شدن لکه‌های جدید هم پیشگیری می‌کند.
متخصصان توصیه می‌کنند از ضدآفتاب‌هایی استفاده کنید که اس‌پی‌اف بالای ۳۰ داشته باشند. در بازار محصولات متنوع ضدآفتاب وجود دارد؛ از کرمهای رنگی و بی‌رنگ گرفته تا ژل و فلویید. مدل‌های مختلف را امتحان کنید تا ببینید کدام یک برای پوست شما مناسب‌تر است.
۲. سرم‌ها و کرمهای روشن کننده‌ی بدون نسخه
مجموعه‌ای از محصولات شامل انواع سرم‌ها و کرمهای روشن کننده در بازار وجود دارد که بدون نسخه‌ی پزشک عرضه می‌شوند. این کرمهای روشن‌کننده می‌توانند لکه‌های پوستی ناشی از افزایش سن را با سرکوب تولید ملانین، کاهش دهند. فقط در نظر داشته باشید که این محصولات برای لکه‌هایی مناسب‌اند که خیلی زود آن‌ها را تشخیص داده‌اید و هنوز کم‌رنگ هستند.
اگر می‌خواهید از این روش استفاده کنید، مواد فعالی که باید به دنبال آن باشید هیدروکینون، اسید گلیکولیک، اسید کوجیک، عصاره‌ی ریشه‌ی شیرین بیان و نیاسینامید است. هیدروکینون استاندارد طلایی در محصولات روشن‌کننده در نظر گرفته می‌شود، اما به دلیل خشن‌تر بودن روی پوست شناخته شده است و ممکن است عوارض جانبی مانند تحریک پوست و تغییر رنگدانه‌ها را در صورت استفاده‌ی طولانی مدت ایجاد کند.
غیر از کرم، انواع سرم پوست هم برای مشکلات متعدد پوست و همین‌طور نیازهای ضروری پوست تولید می‌شود. اگر با لکه‌های پوست ناشی از افزایش سن دست و پنجه نرم می‌کنید، می‌توانید سرم ویتامین C را نیز در روتین پوستی خود قرار دهید. از آنجاکه ویتامین C آنتی‌اکسیدان است، به محافظت از پوست در برابر آسیب‌های ناشی از تابش اشعه‌ی خورشید کمک می‌کند، از ایجاد لکه‌های تیره جلوگیری می‌کند و به‌طور کلی اثر روشن‌کننده دارد.
۳. کرمهای روشن کننده نیازمند تجویز پزشک
غیر از محصولاتی که می‌توانید بدون نسخه از داروخانه‌ها و فروشگاه‌های محصولات آرایشی و بهداشتی بخرید، دستهای از محصولات و کرمهای دارویی هم تولید می‌شوند که آن‌ها را فقط با تجویز پزشک عرضه می‌کنند.
داروهای موضعی تجویزی می‌توانند به‌آرامی برای روشن کردن لکه‌های پیری کار کنند (مثلا بین چند هفته تا چند ماه). دو داروی رایج برای این مشکل، هیدروکینون و ترتینوئین است. هیدروکینون با کاهش تولید ملانین عمل می‌کند، در حالی که ترتینوئین یک نوع کرم رتینول است که می‌تواند بافت پوست را بهبود بخشد و رنگدانه‌ها را کاهش دهد. عوارض جانبی این داروها معمولاً کم است؛ اما می‌تواند شامل خارش، قرمزی یا خشکی باشد.
۴. سرما درمانی
در طی این روش در مطب، نیتروژن مایع (یک عامل انجماد) روی لکه‌های پیری اعمال می‌شود. این کار سلول‌های سازنده‌ی رنگدانه را منجمد می‌کند و از بین می‌برد و باعث پوسته پوسته شدن لکه‌ها می‌شود. با بهبودی پوست، روشن‌تر به نظر می‌رسد و لکه‌ها به مرور زمان محو می‌شوند. این درمان برای لکه‌های تکی یا خوشه‌های کوچک، بهترین گزینه است و در صورت لزوم می‌توان چند بار در ماه انجام داد.
دقت کنید که این کار باید در کلینیک‌های پزشکی و زیر نظر متخصص پوست انجام شود. کلینیک‌های زیبایی که بدون حضور متخصص پوست فعالیت می‌کند یا مجوزهای لازم را ندارند برای انجام این درمان‌های پوستی مناسب نیستند.
۵. لایه‌برداری شیمیایی
بسته به عمق لایه‌برداری که روی پوست انجام می‌شود، این درمان می‌تواند در کاهش ظاهر شدن لکه‌های پوستی ناشی از افزایش سن مفید باشد. در این روش، متخصص پوست، اسیدی را روی ناحیه‌ی مورد نظر می‌مالد. این اسید، لایه‌ی بیرونی پوست شما را تا جایی که لکه‌های پیری دیده می‌شوند می‌سوزاند. همانطور که این لایه از پوست جدا می‌شود، یک لایه‌ی جدید جایگزین آن می‌شود. تعداد دفعات مورد نیاز بر اساس شدت لکه‌های پیری و نوع لایه‌برداری متفاوت است. عوارض جانبی این می‌تواند از هیچ تا چند روز پوسته شدن/خشکی پوست متغیر باشد.
۶. روش IPL
راحت‌ترین و تاثیرگذارترین روش برای درمان لکه‌های پوستی ناشی از افزایش سن همین روش IPL است. در این روش از نور برای هدف گرفتن لکه‌های پوستی که قهوه‌ای رنگ شده‌اند استفاده می‌شود. این کار، پیگمنت‌ها را از بین می‌برد و در حدود یک هفته از شر آن‌ها خلاص می‌شوید. بیشتر مردم برای اینکه بیشترین و بهترین نتیجه را از این روش بگیرند، آن را تا ۴ بار تکرار می‌کنند.
نکته‌ی مثبت در مورد این روش درمانی این است که دوران نقاهت ندارد و تقریبا بدون درد است.
۷. درمان لکه‌های پوستی ناشی از افزایش سن با لیزر
بسته به رنگ پوست، ته‌رنگ پوست و محل لکه‌های پوستی ناشی از افزایش سن، انواع مختلفی از لیزر درمانی وجود دارد که می‌تواند به شما کمک کند تا از شر این لکه‌ها خلاص شوید. این روش برای از بین بردن لکه‌های پیری یکی از توصیه‌شده‌ترین روش‌ها توسط متخصصان پوست است و آن‌ها معمولا همین روش را ترجیح می‌دهند. به دلیل زمان بهبودی سریع‌تر و نتایج طولانی‌تر، این روش نسبت به بسیاری از درمان‌های دیگر ارجحیت دارد.
لیزر یک درمان بسیار مؤثر برای لکه‌های پیری است چرا که لیزر پیشرفته از پالس‌های پیکوثانیه‌ای بسیار کوتاه برای شکستن ذرات رنگدانه‌ی پوست استفاده می‌کند.
درمان‌های لیزری فراکسل نیز گزینه‌ای عالی برای لکه‌های ناشی از افزایش سن هستند. این تکنیک از لیزر کسری (پرتوی متمرکز از نور که به چندین نقطه شکسته می‌شود) برای رساندن گرما به پوست استفاده می‌کند. این کار سلول‌های رنگدانه‌ی پوست را تبخیر می‌کند، در حالی که بازسازی کلاژن در لایه‌های عمیق پوست را تشویق می‌کند و علاوه بر کاهش لکه‌های پیری، باعث سفت‌تر و صاف‌تر شدن پوست می‌شود.
