اختلاف قیمت‌های نفس‌گیر خودرو در ابتدا و انتهای امسال در کنار تغییر قیمت ارز واضحاً یک مفهوم مشخص دارد : تبعیّت قیمت بازار خودرو از قیمت ارز! در این پست به پیش بینی قیمت خودرو اسفند 1401 می پردازیم
پیش بینی قیمت خودرو اسفند 1401
در ابتدا بهتر است برای این‌که آینده را بررسی کنیم، به آنچه از ابتدای سال تا کنون گذشته نگاهی بیاندازیم:
در ابتدای امسال هم مانند امسال سخن از واردات خودرو، افزایش تولید خودرو، دریافت مالیات خودروی لوکس و مالیات بر عایدی سرمایه بود. اما آنچه شاهد آن هستیم این است که تا وقتی دستورات و طرح‌ها در حد «اخبار» باشد، امکان کنترل بازار وجود ندارد.
شرایط کنونی بازار، در کنار بازار داغ شب عید و افزایش تقاضا، دنباله‌روی قیمت بازار خودرو از قیمت ارز است. البته برای پیش‌بینی روند بازار در سال آتی نمی‌توان تنها به قیمت ارز بسنده کرد و ممکن است شرایطی به وجود بیاید که قیمت خودرو کمتر و یا حتی بیشتر از تغییرات ارز نوسان کند. با هم به احتمالات موثر در بازار نگاهی می‌اندازیم.
آیا حباب قیمت خودرو می‌ترکد؟
حباب در بازارهای مالی به معنای خرید و فروش با قیمت بیشتر از ارزش واقعی معامله (کالا، خدمات و یا سرمایه) است. برای بررسی «حباب خودرو» ابتدا باید ملاک ارزشمندی خودرو را شناخت. به منظور درک این که خودروی X چقدر ارزش دارد، بایستی ملاک‌هایی متعارف با سال 2023 میلادی را نظر داشت. در دیگر نقاط دنیا که خودروهای به روز در دسترس هستند، می‌توان ملاک‌های زیر را برای خودرویی که ارزش خرید دارد در نظر گرفت:
سطح اقتصادی: خودرویی با ایمنی قابل قبول که علاوه بر دوام بالا، مصرف سوخت و هزینه نگهداری پایینی دارد.
سطح رفاهی: خودرویی که در کنار ایمنی و دوام خوب، کیفیت ساخت راضی‌کننده‌ای دارد و دینامیک (شتاب، مانورپذیری و قابلیت آفرود برای خودروهای آفرودی) خوبی را در اختیار سرنشین و راننده قرار می‌دهد. وجود سیستم‌های هوشمند برای تسهیل رانندگی در این سطح ضروری است.
حالا با این تعاریف می‌توان بازار داخلی را بهتر سنجید:
خودروی اقتصادی امن و کم مصرف با دوام مناسب در ایران موجود نیست! عملاً برای خرید خودروی اقتصادی، به نسبت بودجه، ناچار هستیم یک یا چند فاکتور خودروی با ارزش اقتصادی را قربانی کنیم. به این ترتیب وقتی عرضه خودروی به روز در سطح اقتصادی انجام نمی‌گیرد، نمی‌توان درباره ارزش ارزان‌ترین خودروهای ایران هم نظری داد! برای همه ما واضح است که خودروهای اقتصادی موجود در ایران نه تنها دوام مناسبی ندارند، بلکه مشکلات ایمنی جدی‌ای به همراه دارند. اما وقتی هیچ انتخاب دیگری نیست، تعیین ارزش واقعی را هم نمی‌توان با مقایسه انجام داد. خودروی اقتصادی به‌روز در ایران موجود نیست و تا وقتی همین شرایط برقرار باشد نباید انتظار ریزش چشمگیر قیمت این دسته از خودروها را داشت.
خودروهای با امکانات رفاهی بیشتر در بازار اوضاع نابسامانی دارند، اما شرایط به بدی خودروهای اقتصادی نیست. با ورود کراس‌اورهای چینی به کشور و قرارگیری آن‌ها در نزدیکی 2 میلیارد تومان، شما با خودروهای گران‌قیمتی طرف می‌شوید که از لحاظ کیفیت ساخت، به اندازه خودروهای میان رده شما را راضی می‌کند، دینامیک مناسبی ندارند و عموما به سیستم‌های کمک به راننده مجهز نیستند.
از طرف دیگر خودروهای کره‌ای سن و سال دار کارکرده در همین رده قیمتی قرار دارند که فرا رسیدن موعد تعمیرات اساسی آن‌ها نزدیک است ، کمی دینامیک بهتری نسبت به چینی‌ها دارند ولی باز هم به سیستم‌های هوشمند مجهز نیستند. در مجموع خودرهای میان رده‌ای هستند که با قیمت خیلی بالا معامله می‌شوند. این شرایط، انتخاب‌های کمی بیشتری برای متقاضیان خرید خودروی بالای 2 میلیارد ایجاد کرده و کمی شرایط رقابتی‌تر است.
مشخصا با افزایش تنوع در این رده و ورود وارداتی‌های جدید به بازار احتمال فرونشستن حباب ایجاد شده کراس‌اورهای چینی (کاهش اختلاف قیمت بازار و قیمت کارخانه) و کاهش قیمت نسبی وارداتی‌های سال‌خورده وجود خواهد داشت. اما این مساله در حد یک احتمال بوده و مانع بزرگی بر سر راهش است، حضور سرمایه‌گذاران در بازار کالای مصرفی!
ورود سرمایه‌گذاران به بازار خودرو: حباب خودرو بیشتر می‌شود.
این مشکل جدید و نوظهور نیست، اما با کاهش عرضه خودرو به دنبال توقف واردات خودرو و محدودیت تولید، سرمایه‌گذاران مزید بر علت شدند، تا جایی که امروز در بازار ملتهب شب عید هم بسیاری از مردم برای حفظ ارزش پول روی به خرید خودرو می‌آورند. ما در این مطلب بازار خودرو را به عنوان بازار کالای مصرفی بررسی کرده‌ایم، اما با ورود سرمایه‌گذاران به بازار، ماهیت بازار عوض می‌شود. سرمایه‌گذار به «ارزیدن» یک خودرو با ملاک‌های معرفی شده توجهی ندارد و دوام، ایمنی و کم‌مصرف بودن خودرو برایش به هیچ وجه دغدغه به شمار نمی‌رود. یک سرمایه‌گذار ارزش یک خودرو را در سرعت نقدشوندگی و درصد افزایش قیمت آن می‌بیند و همین مساله علاوه بر دامن زدن به حباب خودرو، باعث نادیده گرفتن نیازهای بازار هم می‌شود.
چاره نجات بازار خودرو در این مرحله کنترل نقدینگی، مدیریت سرمایه‌های سرگردان و شاید وضع مالیات باشد، که بررسی این مسائل از حوصله این بحث خارج است.
پس تا اینجا می‌توان نتیجه گرفت روند فعلی افزایش قیمت به نسبت دلار برای بازار خودرو ادامه‌دار خواهد بود، اما مسائل دیگری هم هستند که ممکن است به تشدید روند صعودی یا توقف و کند کردن این مساله منجر شود:
عوامل موثر بر کند کردن یا توقف روند صعودی
افزایش تولید: درصورت نزدیک شدن حجم خودروی تولید شده به نیاز خودروی کشور ( نزدیک به یک میلیون خودرو) امکان نزدیک شدن بازار خودرو به تعادل نسبی بیشتر خواهد شد.
تسهیل عرضه: در شرایط فعلی که خرید خودرو به صورت مستقیم از خودروساز میسر نیست، بازار آزاد با قیمت‌های نامعقولش تنها راه دسترسی مصرف‌کنندگان به خودروی مورد نظرشان است. با وجود این مسائل، عرضه خودرو در بورس با این‌که راهی پیچیده برای تهیه خودرو به حساب می‌آید، راه نسبتا مستقیم‌تری برای خرید خودرو با قیمت پایین‌تر است. البته تزریق کارآمد مبلغ مابه تفاوت قیمت مصوب کارخانه و قیمت معامله شده در بورس (از صندوق تمرکز وجوه وزارت کشور و سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها) به صنعت خودرو، به خودی خود می‌تواند تسهیلاتی برای تولید خودرو ایجاد کند.
واردات خودرو (حجم محدود): ادعا کردن این مساله که واردات خودرو، با این حجم محدود که اخبارش به گوش می‌رسد، تاثیر چشمگیر و بلند مدتی بر بازار خودرو داشته باشد، خیلی خوشبینانه است. اما مطمئنا احتمال کاهش حباب چینی‌های بالای یک میلیارد و به دنبال آن تعدیل افزایش قیمت خودروهای دست دوم 500 میلیون تا یک میلیارد و 500 میلیون تومان را شاهد خواهیم بود.
واردات خودروی صفر و دست دوم (حجم متناسب با نیاز کشور): اگر میزان کسری خودروی مورد نیاز ناوگان حمل و نقل کشور از طریق واردات جبران شود، علاوه بر افزایش متوسط کیفیت خودروهای کشور، قیمت خودرو هم ممکن است رسیدن به تعادل را تجربه کند.
عوامل تشدید افزایش قیمت
کاهش عرضه خودروهای اقتصادی: همانطور که از توقف تولید پراید، تیبا و حالا پژو 206 تاکنون مشاهده کردیم، با توقف یک خودروی ارزان‌قیمت، تشنج منتقل شده به بازار باعث افزایش قیمت خودروهای همان رده قیمتی و حتی بالاتر خواهد شد. مثلا یک سال پس از توقف تولید پراید و کاهش نمونه‌های صفر کیلومتر (اواسط سال 99)، تیبا صندوقدار با سال تولید 1398 از پراید ارزان‌تر معامله می‌شد. اما پراید که به خاطر کمیاب بودن نمونه‌های صفر کیلومترش قیمتی بیشتر از ارزشش پیدا کرده بود، باعث گران‌تر شدن تیبا، کوییک، 206 تیپ 2 شد و به تدریج روی کل بازار اثر گذاشت.
اجرا نشدن طرح‌ها و تعهدات: اگر به هر دلیلی تولید و واردات به دنبال مسائل جانبی به مشکل بربخورد (برای مثال ممانعت تحریم‌ها از واردات یا کاهش تولید یکی از دو خودروساز کشور به هر علت دیگر)، بحران افزایش قیمت خودرو به مراتب جدی‌تر به سراغ مصرف‌کنندگان خواهد آمد.
کمبود مواد اولیه در کشور و جهان: کاهش تولید تراشه هنگام همه‌گیری کووید-19 چنان اثری بر تولید خودرو در جهان گذاشت، که امروز در پیشرفته‌ترین کشورهای جهان هم شاهد خلف وعده نمایندگی‌ها و تفاوت بالای قیمت کارخانه و فروشنده‌ها هستیم. همین مشکل در تامین مواد اولیه خودرو (مانند فلزات) هم‌اکنون تمام خودروسازی‌ها در دنیا را تهدید می‌کند و قطعا در صورت بروز چنین مشکلی انعکاسش در بازار خودروی ایران هم مشاهده خواهد شد.
