هفتاد و سومین دوره جشنواره فیلم برلین 2023 از ۱۶ تا ۲۶ فوریه ۲۰۲۳ (۲۷ بهمن تا ۷ اسفند ۱۴۰۱) در شهر برلین آلمان برگزار می‌شود. در این دوره از جشنواره توجه به آثار مستقل و اکران یک مستند از شان پن درباره جنگ اکراین و روسیه از مهم‌ترین اتفاق‌های این دوره است. پس از دو سال محدودیت‌های ناشی از کرونا، جشنواره برلین سرانجام به فرمت عادی خود بازگشت. نزدیک به ۳۰۰ فیلم در بخش‌های مختلف جشنواره به نمایش درمی‌آیند.
جشنواره فیلم برلین 2023
در این مطلب نگاهی انداختیم به فهرست و جدول امتیازی منتقدان درباره فیلم های بخش‌های اصلی جشنواره برلین ۲۰۲۳ و مروری داریم بر مهم‌ترین فیلم‌هایی که قرار است در این دوره از جشنواره Berlinale به نمایش دربیاید.
جدول امتیاز منتقدان به فیلم‌های جشنواره برلین ۲۰۲۳
| عنوان فیلم | کارگردان | امتیاز میانگین منتقدان «راتن تومیتوز» | بخش نمایشی در برلیناله |
| نزد من آمد | ربکا میلر | ۵.۵ از ۱۰ بر اساس ۱۳ نقد | فیلم افتتاحیه (نمایش‌های ویژه) |
| بلک‌بری | مت جانسن | ۸.۲ از ۱۰ بر اساس ۱۰ نقد | مسابقه اصلی |
| PERPETRATOR عامل جنایت | جنیفر ریدر | ۶.۵ از ۱۰ بر اساس ۵ نقد | پانوراما |
| ابرقدرت | شان پن و اِرِن کافمن | — | نمایش‌های ویژه |
| دیسکو بوی | جاکومو اَبروت‌سِیزِه | ۷ از ۱۰ بر اساس ۵ نقد | مسابقه اصلی |
| ماندگاری مهربانی | رالف دِهیر | ۶.۸ از ۱۰ بر اساس ۶ نقد | مسابقه اصلی |
| مانودروم | جان ترِنگوو | ۷ از ۱۰ بر اساس ۷ نقد | مسابقه اصلی |
| برج بی‌سایه | ژانگ لو | ۹ از ۱۰ بر اساس ۵ نقد | مسابقه اصلی |
نقدهای اولیه منتقدان درباره فیلم های جشنواره برلیناله ۲۰۲۳
دیسکو بوی | جاکومو اَبروت‌سِیزِه | Disco Boy
جاناتان رامنی | اسکرین اینترنشنال: این فیلم مبتکرانه در نهایت به تمام وعده‌هایش عمل نمی‌کند اما کارگردانش را به عنوان فیلمسازی متفاوت مطرح می‌کند.
مارینا اشیوتی | لیتل وایت لایز: متاسفانه این فیلم ۹۲ دقیقه‌ای به نفرین مصالح بیش از حد (هم از نظر سبک و هم به لحاظ محتوایی) گرفتار شده است و دست‌آخر، حرف چندانی برای گفتن ندارد.
گای لاج | ورایتی: «دیسکو بوی» جسارت یا غافلگیری ندارد اما تسلط کارگردان بر صدا و تصویر ما را کنجکاو نگه می‌دارد.
لزلی فِلپِرین | هالیوود ریپورتر: یک تجربه سینمایی پرشور و چشمگیر؛ اما حیف که فیلمنامه آقای کارگردان یک آش شله‌قلمکار تمام‌عیار است.
ماندگاری مهربانی | رالف دِهیر | The Survival of Kindness
جسیکا کیانگ | ورایتی: مواجِمی حسین که اولین تجربه بازیگری‌اش را کسب کرده، در نقش یک فراری خیره‌کننده است؛ فراری‌ای که در سرزمینی بی‌آب‌وعلف و بلازده، در این داستان اخلاقی بی‌کلام سفر می‌کند.
وندی آیدی | اسکرین اینترنشنال: به این می‌گویند فیلمسازی چشمگیر و تفکربرانگیز، فقط حیف که در پرده سوم فیلم، انرژی و ایده‌ها ته می‌کشند.
پیتر بردشا | گاردین: یک خیال‌پردازی برازنده درباره خشونت و بردباری و خویشتنداری در پس ظاهر زندگی عادی.
دیوید رونی | هالیوود ریپورتر: برخی خواهند گفت که فیلم آن‌ها را در خود غوطه‌ور کرد و بعضی می‌گویند از آن به بیرون پرتاب شدند؛ اما خیلی‌ها بر این عقیده خواهند بود که بی‌رحمانه غم‌انگیز است و حتی آزاردهنده از نظر این قابلیت که توامان بدیهی و مبهم به نظر می‌رسد.
مانودروم |جان ترِنگوو | Manodrome
پیتر دبروژ | ورایتی: کارگردان شروع می‌کند به شوکه کردن و غافلگیر کردن تماشاگر اما پیچش‌های داستانی فیلم برآمده از تاییدی برای دیدگاه‌های شخصی کارگردان در باب مردیت بیمارگونه احساس می‌شوند.
دیوید رونی | هالیوود ریپورتر: در حالی که آدرین برودی بازی سهل‌وممتنعی را در نقش رهبر چندش‌آور گروهی کالت – که به‌نرمی سخن می‌گوید – ارایه کرده است، فیلم اهمیت و جذابیتش را کم‌وبیش زمانی از دست می‌دهد که ما تصویر کاملی از منظورش در خصوص نمایش مردان زخم‌خورده به دست می‌آوریم.
دیوید جنکینز | لیتل وایت لایز: عناصر بنیادین و اهداف فیلم جالب توجه هستند اما در خصوص نگاه اریژینال، چندان چیزی در چنته ندارد.
مارکو ویتو اودو | کولایدر: فیلم با وجود تمام نقاط ضعفش همچنان کاوشی معقول درباره این موضوع است که مردیت بیمارگونه چطور تغییر می‌کند، تغییرشکل می‌دهد و خودش را در شکاف‌های موجود جامعه جای می‌دهد.
برج بی‌سایه | ژانگ لو | The Shadowless Tower
دیوید رونی | هالیوود ریپورتر: فیلمی متفکرانه با جوایزی خاموش.
جسیکا کیانگ | ورایتی: گرمای فیلمبرداری پیائو سانگری دائمی است همانطور که توانایی‌اش در قاب‌بندی غیرقراردادی قراردادی‌ترین برخوردهای روزمره چنین است، با استفاده از درها یا بازتاب‌ها یا یک تغییر فوکوس سریع.
پاتریک گمبل | لیتل وایت لایز: «برج بی‌سایه» درامی حسرت‌بار است که اشاره می‌کند تلاش برای فراموشی خود به همان اندازه‌ای اهمیت دارد که شناخت خویشتن مهم است.
ابرقدرت | شان پن و اِرِن کافمن | Superpower
جاناتان رامنی | اسکرین اینترنشنال: با در نظر گرفتن این موضوع که تا امروز پوشش اخبار مربوط به جنگ اوکراین بسیار خوب و آگاهی‌بخش صورت گرفته است، به‌سختی می‌توان تصور کرد که تماشاگران واقعا از این فیلم – که به طرز عجیبی خودشیفته‌وار است و ضرباهنگ آشفته‌ای دارد – سودی ببرند.
گای لاج | ورایتی: گزارش از سر خوش‌نیتی فیلم، بارها و بارها تحت‌الشعاع فصل‌های بی‌موردی قرار می‌گیرد که در آن‌ها آقای بازیگر-کارگردان به عنوان پیشگامی عمل‌گرا جلوی دوربین حضور پیدا می‌کند.
جردن مینتزر | هالیوود ریپورتر: به‌راحتی می‌شود در نکوهش کل فیلم نوشت و از آن به عنوان پروژه‌ای از سر خودبینی و خطرناک نام برد اما بیایید صادق باشیم: این جنگ به همه ما مربوط می‌شود و این بازیگر هر کاری که می‌توانسته کرده تا به آدم‌های خوب کمک کند.
حرف‌های شان پن درباره مستند ابرقدرت : خوشحالم تبلیغات‌چی جنگم!
شان پن پس از اولین نمایش جهانی مستند عجیب و غیرعادی‌اش با عنوان «ابرقدرت» در جشنواره برلین گفت که خوشحال است «تبلیغات‌چی» تلاش جنگی اوکراینی‌هاست. پن در ادامه افزود: «این فیلم عاری از تعصب نیست خیلی خوشحالم که به عنوان یک تبلیغات‌چی در نظر گرفته شدم؛ و خوشحال بودم که فیلمی بی‌طرف نمی‌سازم چون داستان حقیقی‌ای است که ما پیدا کردیم.»
«ابرقدرت» که زیر دو ساعت زمان دارد، ستاره هالیوودی‌اش را در سفری به اوکراین در ماه‌های پیش از هجوم روسیه دنبال می‌کند؛ و در ادامه و زمانی که جنگ شروع می‌شود گفت‌وگوهایی با زلنسکی دارد. در جریان این گفت‌وگوهاست که رییس‌جمهور اوکراین ناامیدی خود از عدم حمایت نظامی از سوی دولت بایدن را ابراز می‌کند؛ موضوعی که پن در جریان نشست پرسش‌وپاسخ چنین به آن پاسخ داد: «موضوع چندان این نیست که اوکراین اگر شکست بخورد چه می‌شود چون آن‌ها نمی‌بازند… اما اگر روسیه برنده شود، فاتحه همه ما خوانده است… و می‌توانم بگویم که ما آمریکایی‌ها دست‌کم از دست روی دست گذاشتن‌مان شرمسار خواهیم شد.»
«ابرقدرت» ابتدا قرار نبود داستانی درباره جنگ باشد و می‌خواست مسیر زلنسکی را از بازیگر یک سریال تلویزیونی هجوآمیز – با عنوان «خادم مردم» (Servant of the People) که در آن نقش رییس‌جمهور اوکراین را بازی می‌کند – تا بدل شدن به رهبر واقعی سرزمین خود دنبال کند؛ اما این فیلم مستند به‌سرعت از آنچه پن «پروژه‌ای برآمده از هوس» توصیف می‌کند به پرتره‌ای جذاب در باب شهامت مقابل هجوم روسیه بدل شد.
نزد من آمد | ربکا میلر | She Came to Me
کِیت اِربلَند | ایندی‌وایر: فیلمی بامزه و عجیب که گاهی حقیقتا به یک کمدی سیاه بدل می‌شود. «نزد من آمد» بی‌نقص یا حتی منسجم نیست اما نگاهی تازه می‌اندازد به این‌که عشق با آدم‌ها چه می‌کند، چه روی پرده بزرگ سینما و چه در دنیای واقعی.
کوین ماهر | تایمز: آش شله‌قلمکاری حیرت‌انگیز از ایده‌ها و بازی‌ها که به لحاظ لحن متغیر است و پیرنگی دارد که مثل دستمال توالت خیس مقاوم است!
دیوید رونی | هالیوود ریپورتر: عاشقانه‌ای خام‌دستانه که تقریبا هیچ‌یک از شخصیت‌هایش یا روابط آن‌ها حقیقی به نظر نمی‌رسد.
پیتر بردشا | گاردین: فیلمی شیرین و دوست‌داشتنی که در آن ماریسا تومی به‌اصطلاح حسابی روی فرم است و از این رو دیدنش لذت‌بخش است.
بلک‌بری | مت جانسن | BlackBerry
پیتر دبروژ | ورایتی: هاوِرتِن – مثل کوسه‌ای در استخر بچه‌ها – چنان بازی‌ای ارایه کرده است که می‌تواند نقطه عطفی در کارنامه بازیگری‌اش باشد یا تماشاگران را مجبور کند که در خصوص پتانسیل یک بازیگر تجدید نظر کنند.
اِستِف گرین | ایندی‌وایر: «بلک‌بری» از آن فیلم‌های اعجاب‌آوری است که با بودجه‌ای متوسط تولید می‌شوند ولی حالا به خاطر تغییر و تحول نظام استودیویی دیگر کم‌تر نمونه‌شان دیده می‌شود.
دیوید رونی | هالیوود ریپورتر: غیریکدست اما دوست‌داشتنی.
عامل جنایت | جنیفر ریدر | Perpetrator
جردن مینتزِر | هالیوود ریپورتر: «عامل جنایت» شاید احمقانه و غیرعادی باشد اما درونش یک قلب تپنده وجود دارد که به معنی واقعی کلمه آن را احساس خواهید کرد؛ و این قلب، اشتیاق ابراز خودش را دارد.
جود دِرای | ایندی‌وایر: «عامل جنایت» به‌طور حتم عناصر ژانری متقاعدکننده‌ای دارد اما کسی نمی‌تواند فیلم را به خطر نکردن و احتیاط کردن متهم کند.
جسیکا کیانگ | ورایتی: سبک بازی‌های «عامل جنایت» که بیش‌تر تئاتری است تا سینمایی، کمک چندانی به بلاتکلیفی لحن فیلم نمی‌کند؛ و این وضعیت به‌واسطه اختلاف سنی بیش‌تر بازیگران اصلی با شخصیت‌های نوجوانی که نقش‌شان را بازی می‌کنند تشدید شده است.
فیلم های بخش اصلی جشنواره برلین ۲۰۲۳
کارلو چاتریان و ماریت ریسن بیک، رئیس جشنواره، از ۱۸ عنوان مسابقه امسال رونمایی کردند که برای خرس طلایی رقابت می‌کنند. مجموعه‌ای که شامل فیلم‌های جدیدی از کریستین پتزولد، مارگارت فون تروت، امیلی عاطف و جان ترنگوف است. در ادامه فهرست فیلم های جشنواره برلین ۲۰۲۳ در رقابت اصلی را مروری می‌کنیم.
۱. ۲۰۰۰۰ گونه زنبور توسط | استیبالیز اورسولا سولاگورن | اسپانیا
۲. برج بی سایه | ژانگ لو | چین
۳. تا آخر شب | کریستوف هوخهاوسلر | آلمان
۴. توت سیاه | مت جانسون | کانادا
۵. Disco Boy | جاکومو آبروزه | فرانسه، ایتالیا، لهستان و بلژیک
۶. گاوآهن | فیلیپ گارل | فرانسه و سوئیس
۷. زندگی بد | جوائو کانیجو | پرتغال و فرانسه
۸. آفایر | کریستین پتزولد | آلمان
۹. سوزومه | ماکوتو شینکای | ژاپن
۱۰. روزی همه چیز را به یکدیگر خواهیم گفت | امیلی عاطف | آلمان
۱۱. مانودروم | جان ترنگوف | بریتانیا و ایالات متحده
۱۲. موسیقی آنجلا | شانلک | آلمان، فرانسه و صربستان
۱۳. زندگی‌های گذشته | سلین سانگ | آمریکا
۱۴. در آدامانت | نیکلاس فیلیبر | فرانسه و ژاپن
۱۵. بقای مهربانی | رولف دی هیر | استرالیا
۱۶. توتم | لیلا آیلس | مکزیک، دانمارک و فرانسه
۱۷. سفر به صحرا | مارگارت فون تروتا | آلمان، سوئیس، اتریش و لوکزامبورگ
۱۸. برزخ | ایوان سن | استرالیا
نکات بخش مسابقه جشنواره برلین
۶ تا از این فیلم‌ها توسط زنان کارگردانی شده‌اند، ۳ فیلم برای اولین بار و ۱۱ فیلمساز قبلا توسط برلیناله (۸ فیلم در رقابت) انتخاب شده‌اند.
همانطور که قبلا اعلام شده بود، جشنواره با نمایش جهانی کمدی رمانتیک ربکا میلر، She Came To Me با بازی پیتر دینکلیج و آن هاتاوی افتتاح شد. استیون اسپیلبرگ جایزه افتخاری خرس طلایی را برای یک عمر دستاورد دریافت خواهد کرد و فیلم زندگینامه‌اش خانواده فیبلمن Fabelmans جشنواره را پایان می‌دهد.
در حالی که هیچ عنوان آفریقایی در رقابت اصلی وجود ندارد، بخش هایی مانند پانوراما و فروم، چندین اثر از این قاره را به نمایش می‌گذارند.
فیلم های بخش مواجهه جشنواره
پروژه کلزمر | محصول کشورهای آرژانتین و اتریش
بزرگسالان |محصول کشور آمریکا
اینجا | محصول بلژیک
در نقطه کور | محصول آلمان
قفس به دنبال یک پرنده است | محصول فرانسه و روسیه
در آب | محصول کره جنوبی
زمان خانواده | محصول فنلاند و سوئد
سامسارا | محصول اسپانیا
زندگی بد | محصول پرتغال و فرانسه
غیبت | محصول جمهوری خلق چین
انیمیشن آسمان سفید پلاستیکی | محصول مجارستان و اسلواکی
فیلم های بخش جشن ویژه برلیناله ۲۰۲۳
گلدا | گای ناتیو | محصول آمریکا و انگلیس
آخرین شب آمور | اندریا دی استفانو | محصول ایتالیا
سنکا – در مورد ایجاد زلزله | روبرت شونتکه| محصول آلمان و موروکو
او به من آمد | ربکا میلر | محصول آمریکا
خورشید و بتن | دیوید ونندت | محصول آلمان
Tár | تاد فیلد | محصول آمریکا و آلمان
مستند آینده را ببوس | محصول آمریکا
مستند ابرقدرت | محصول آمریکا
مستند بدون عنوان بوریس بکر | محصول آمریکا و انگلیس
داوران جشنواره برلین ۲۰۲۳
در این دوره از جشنواره هیات داوران به ریاست کریستین استوارت ستاره مطرح هالیوودی گرد هم جمع شده‌اند تا فیلم‌های بخش رقابتی را داوری کنند. ۷ عضو هیات داوران عبارتند از:
کریستن استوارت (Kristen Stewart) بازیگر، کارگردان و فیلمنامه‌نویس آمریکایی – رئیس هیئت داوران
گلشیفته فراهانی بازیگر ایرانی-فرانسوی
والسکا گریزباخ (Valeska Grisebach) کارگردان و فیلمنامه‌نویس آلمانی
رادو جود (Radu Jude) کارگردان و فیلمنامه‌نویس رومانیایی
فرانسین مایسلر (Francine Maisler) بازیگردان و تهییه‌کننده آمریکایی
کارلا سیمون (Carla Simón) کارگردان و فیلمنامه‌نویس اهل اسپانیا
جانین تو (Johnnie To) کارگردان و تهییه‌کننده اهل هنگ کنگ (چین)
افتتاحیه جشنواره فیلم برلیناله ۲۰۲۳
این دوره از جشنواره فیلم برلین ۲۰۲۳ با نمایش فیلم او نزد من آمد در تاریخ ۱۶ فوریه ۲۰۲۳ یعنی ۲۷ بهمن ۱۴۰۱ آغاز شد. سپس سخرانی رئیس جمهور اکراین که به صورت ویدئویی آماده شده بود برای حاضران پخش شد.
یک سال جنگ در اوکراین
فراتر از سرفصل مستند شان پن «ابر قدرت» درباره ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین، چندین نمایش جهانی دیگر نیز به وضعیت اوکراین می‌پردازند. این جشنواره در نخستین سالگرد جنگ روسیه و اوکراین برگزار می‌شود. فیلم‌های مهم بخش اکراین عبارتند از «جبهه شرقی»، مستندی از ویتالی مانسکی و یوهان تیتارنکو، که سال گذشته مستقیما در خط مقدم فیلمبرداری شد. «پروانه‌های آهنی»، یک فیلم مقاله‌ای شاعرانه از رومن لیوبی، که پرواز سرنگون‌شده MH17 را بر فراز شرق اوکراین در سال ۲۰۱۴ را به تصویر می‌کشد. و «در اوکراین» ساخته پیوتر پاولوس و توماس ولسکی که جشنواره آن را به عنوان «غواصی عمیق در واقعیتی که کشور از ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ در آن زندگی می‌کند» توصیف کرد.
