فیلترینگ گسترده اینستاگرام و واتس‌اپ در چند وقت اخیر و محدودیت‌های بی‌سابقه در اینترنت ایران باعث شده تلگرام دوباره به یکی از اولین انتخاب‌های کاربران ایرانی برای پیام‌رسانی و پیگیری اخبار تبدیل شود. در این خبر به بررسی پروژه سایبرویل (Cyberweal) می پردازیم.
در میان بحبوحه تورم، گرانی و تمام نگرانی‌ها و بلاتکلیفی‌ها، کلاهبرداران بیکار ننشسته‌اند و در کانال‌های تلگرامی مشغول خالی‌کردن جیب افراد ناآگاه هستند.
در صنعت رمزارزها، روزانه ده‌ها پروژه جدید ایجاد می‌شود؛ درنتیجه این فضا علاوه بر تمام مزیت‌هایش، مملو از پروژه‌های کلاهبرداری است که طبق گزارش کمیسیون تجارت فدرال، از ژانویه ۲۰۲۱ تا مارس ۲۰۲۲ حدود ۴۶ هزار نفر گزارش داده‌اند که در مجموع بیش از یک میلیارد دلار در زمینه رمزارزها ضرر کرده‌اند. حالا اما پای پروژه‌های پانزی به فضای متاورس باز شده است.
پروژه‌ای که این روزها شاید بیش از هر پروژه دیگری در تلگرام در حال کلاهبرداری از مردم است، پروژه‌ای نیست جز سایبرویل (Cyberweal).
پروژه سایبرویل (Cyberweal) ؛ یک شرکت کلاهبرداری در حوزه متاورس
به کلیدواژه‌های زیر توجه کنید: سود سالانه ۱۲۰درصدی، کارآسان و درآمد دلاری تضمینی، نبود هیچ‌گونه ضرری، سود پنج الی ۱۰برابری نسبت به بانک‌ها.
اینها کلیدواژه‌هایی هستند که پروژه‌های کلاهبرداری با شکل‌های مختلف از آنها استفاده می‌کنند تا با وسوسه‌کردن مردم ناآگاه، پول بادآورده به دست آورند.
پروژه سایبرویل هم با این ادعا و با تبلیغات گسترده در کانال‌های تلگرامی مختلف، قربانی‌های خود را پیدا می‌کند.
سایبرویل ادعا می‌کند یک شرکت معتبر در حوزه متاورس است که با پول مردم در زمین‌های متاورسی سرمایه‌گذاری می‌کند و سود ماهانه پنج تا ۱۱درصدی می‌دهد؛ سودی تضمینی که احتمالاً در هیچ فعالیت سالم دیگری دیده نمی‌شود.
طبق ادعای این پروژه، فقط کافی است که افراد در سایت سایبرویل ثبت‌نام کنند، ارز دیجیتال تتر واریز کنند و دکمه سرمایه‌گذاری را بزنند تا هر هفته سود چشمگیرشان را دریافت کنند.
نکته جالبی که در تبلیغات این شرکت به چشم می‌خورد، وجود تناقض برای گمراه کردن کاربران است. در بخشی از این تبلیغات گفته شده که سرمایه و پول افراد به دست سایبرول داده نمی‌شود، اما در بخشی دیگر آمده که اصل سرمایه کاربران تبدیل به ملک شده و بعد از بازگشایی بازار سایت، افراد می‌توانند ملک را به فروش برسانند و سرمایه خود را خارج کنند که حدود یک سال دیگر این کار امکان‌پذیر است در ادامه در بخش دیگری نیز گفته شده که سایبرول دو سال است که مشغول فعالیت است؛ درنتیجه اگر در یک جمله بخواهیم این چند خط را تفسیر کنیم، نتیجه‌اش می‌شود: «وقتی پولاتو به ما دادی، باهاشون خداحافظی کن چون قرار نیست دیگه ببینیشون!»
واقعیت ماجرای پروژه سایبرویل چیست؟
بر کسی پوشیده نیست که بازار ارزهای دیجیتال هم مانند تمامی بازار‌های دیگر ریسک بالایی برای سرمایه‌گذاری دارد و سرمایه‌گذاران همیشه باید ریسک‌پذیری بالا را در نظر داشته باشند. دنیای متاورس هم از این قاعده مستثنی نیست.
سایبرویل در ساده‌ترین توضیح یک پروژه کلاهبرداری پانزی است. طرح پانزی (Ponzi scheme) ترفندی برای کلاهبرداری است که در آن یک کلاهبردار یا همان طراح پانزی، به افراد ناآگاه وعده می‌دهد که اگر پول‌هایشان را در اختیار او قرار دهند، با آن پول‌ها کار می‌کند و سودهای نجومی و تضمینی پرداخت می‌کند. اما حقیقت این است: «سودِ سرمایه‌گذاران قدیمی با پول سرمایه‌گذاران جدید پرداخت می‌شود؛ فقط نوعی بازی با پول است.»
طرح‌های پانزی معمولاً سرمایه‌گذاران جدید را با ارائه عایدی‌هایی که دیگر سرمایه‌گذاری‌ها نمی‌توانند تضمین کنند، اغوا می‌کند. این عایدی‌ها سودهای به‌طور غیرعادی بالا در کوتاه‌مدت یا به‌طور غیرعادی ثابت و بادوام هستند. دائمی بودن عایدی‌هایی که یک ترفند پانزی تبلیغ و پرداخت می‌کند نیازمند یک جریان پول همیشه در حال افزایش از جانب سرمایه‌گذاران است تا سیستم را در حال کار نگه دارد.
در یک طرح پانزی، ابتدا برای جلب اعتماد بیشتر، سودها به‌طور منظم پرداخت می‌شود تا سرمایه‌گذاران بیشتری جذب سیستم شوند؛ اما در نهایت وقتی قربانی جدیدی نباشد که پول وارد کند، این طرح اشباع می‌شود و فرو می‌پاشد. سرنوشت این سیستم، فروپاشی است زیرا سودهای واقعی آن (اگر اصلاً سودی در کار باشد) کمتر از مقدار پرداخت به سرمایه‌گذاران است؛ در نهایت طراح پانزی هم با پول‌های بادآورده فرار می‌کند و تنها چیزی که باقی می‌ماند، تعداد زیادی مالباخته است.
بنابراین اگر در جایی به شما وعده داده شد که در ازای سرمایه‌گذاری، سودهای نجومی و تضمینی (مثلاً ماهی بیش از پنج درصد) دریافت می‌کنید، احتمالاً با یک ترفند پانزی طرف هستید که می‌خواهد کلاه بزرگی بر سرتان بگذارد و سرمایه‌ای را که سال‌ها برایش تلاش کرده‌اید به چنگ بیاورد. به دو واژه «سود نجومی» و «سود تضمینی» توجه کنید.
با توجه به اینکه این روزها کلاهبرداران پانزی از ارزهای دیجیتال برای دریافت سرمایه‌ها استفاده می‌کنند، پیگیری قضایی هم به‌شدت مشکل و عملاً ناممکن است؛ چراکه این افراد سرمایه علاقه‌مندان به سرمایه‌گذاری در پروژه را به صورت تتر دریافت می‌کنند و آنقدر این سرمایه در صرافی‌های مختلف جابه‌جا می‌شود که سرانجام ردی از آن باقی نمی‌ماند. با این حال حتی اگر به آدرس کیف پول این افراد هم دست پیدا کنید، باز هم از مقامات قضایی کاری ساخته نیست. همچنین به دلایل متعدد از جمله جدید و ناشناخته بودن فضای متاورس و رمزارزها، این حوزه‌ها از داشتن کارشناسان قضایی حرفه‌ای که بتوانند پرونده شما را پیگیری و سرمایه شما را زنده کنند، بهره‌مند نیستند.
شیوه کاری سایبرویل مانند سایر پروژه‌های پانزی است که در چهار مرحله زیر خلاصه می‌شود:
۱. ابتدا با تبلیغات وسوسه‌کننده عده زیادی جذب می‌شوند.
۲. سرمایه افراد با ارز دیجیتال تتر دریافت می‌شود و وعده داده می‌شود که در زمین‌های متاورسی سرمایه‌گذاری انجام خواهد شد.
۳. مدتی سود به کاربران پرداخت می‌شود تا اعتمادشان جلب شود.
۴. پس از مدتی که سرمایه زیادی جذب شد، هیچ کس نیست که پاسخگوی سرمایه کاربران باشد و احتمالاً به اصل پول هم هرگز نمی‌رسند.
عدم ارائه اطلاعات دقیق در سایت سایبرویل
هرچند وعده سود نجومی و تضمینی در ازای هیچ کاری، همچنین شکل و شمایل تبلیغات پروژه، پانزی بودن آن را اثبات می‌کند، اما برای بررسی بیشتر به سایت آن هم سر زدیم.
بررسی سایت سایبرویل نشان می‌دهد که برای آن حتی چند روز هم زمان گذاشته نشده است. با باز کردن سایت با مشتی شعار و وعده آینده روبه‌رو می‌شویم که خصوصیت اصلی طرح‌های پانزی است.
در این سایت شما هیچ اطلاعات تماس و هیچ آدرسی نمی‌بینید. هیچ لینکی به شبکه‌های اجتماعی هم نیست. هیچ چیز جز شعار و پنلی برای کلاهبرداری وجود ندارد.
نبود وایت‌پیپری که اهداف پروژه، خطرات، اطلاعات مربوط به مدیریت و موارد دیگر را با دقت شرح دهد، یک مشکل بزرگ است. الکس کونانیخین، بنیان‌گذار و مدیرعامل Unicoin، یک رمزارز با پشتوانه سهام می‌گوید: «بی‌نظمی در وب‌سایت و عدم ارائه اطلاعات دقیق، دلایلی هستند که می‌توانند صلاحیت یک گروه را از بین ببرند؛ چراکه کلاهبرداران برای اجرای طرح خود، زمان و هزینه زیادی صرف رسیدگی به این موارد نمی‌کنند.»
جالب است بدانید که طراحان این پروژه با انتشار چند مطلب در ویرگول سعی کردند افراد را قانع کنند که سایبرویل کلاهبرداری نیست. در یکی از همین مطالب با عنوان «آیا متاورس سایبرویل (cyberweal) معتبر است ؟ بله صددرصد» مثال خنده‌داری برای کاربران آمده است: «فرض کنید شما ملکی در تهران می‌خرید و قیمت آن حدوداً سه میلیارد باشد. تقریباً می‌توانید آن را ماهی شش میلیون اجاره دهید. به‌اضافه درگیری‌های مستأجر و خسارت به ملک و مالیات و عوارض سالانه ندارید. اما سه میلیارد ملک در متاورس با قیمت دلار ۳۰ هزار تومان می‌شود صد هزار دلار. ماهی تقریباً ۹ هزار دلار در ماه اجاره به شما می‌دهد؛ یعنی ماهی ۲۷۰ میلیون تومان…»
چگونه از پروژه‌های پانزی در امان بمانیم؟
خوشبختانه تشخیص طرح‌های پانزی اصلاً سخت نیست و مهم‌ترین شاخصه این طرح‌ها، سودهای نجومی تضمینی و ناشناس‌بودن است.
با اینکه کلاهبرداری‌های پانزی در شکل‌های مختلف ظاهر می‌شوند، همه انواع آن، چند خصوصیت اصلی دارند که عبارت‌اند از:
سود نجومی و تضمینی: مراقب پروژه‌هایی که نوید بازده‌های بزرگ را می‌دهند، باشید. وسوسه‌انگیزترین موضوع برای کلاهبرداران، صحبت در مورد بازده سالانه بسیار بالاست. اگر بازده شما با توجه به ریسک خیلی بزرگ به نظر می‌رسد، شاید شما همه ریسک را نمی‌بینید. دقت داشته باشید که سنگ بزرگ نشانه نزدن است.
نامعلوم بودن هویت مدیر پروژه: هویت و سابقه بنیان‌گذار یا بنیان‌گذاران، مدیریت و هیئت‌مدیره سازمان پشت پروژه بسیار حائز اهمیت است. تولید یک سکه به معنای تولید یک نوع ارز است و اتکا به رهبری ناشناس روش خوبی برای جلب اعتماد و تأیید پروژه نیست.
نبودِ اطلاعات تماس یا آدرس: پیش از هر چیزی، شفافیت و پاسخگویی یک تیم را بررسی کنید. کلاهبرداری‌ها اغلب توسط تیم‌های ناشناس که نمی‌توانند پاسخگو باشند، رخ می‌دهد. پروژه‌های واقعی مشتاق خواهند بود به سرمایه‌گذاران و کاربران اطمینان دهند که با حسن نیت عمل می‌کنند و به این ترتیب، آنها معمولاً فرهنگ شفافیت را در مورد پروژه‌های خود پرورش می‌دهند و وجود اطلاعات تماس و آدرس از ابتدایی‌ترین موارد ممکن برای شفافیت است.
شفاف نبودن فعالیت‌ها: یک پروژه باید دارای شفافیت باشد. نبود هدف و برنامه کاربردی در یک پروژه، می‌تواند به معنای علامت خطر باشد. توجه به موارد گفته‌شده برای شروع سرمایه‌گذاری منجر به حفظ سرمایه شما می‌شود.
